Mắt thấy, tai nghe…
Lễ hội chùa Hương năm nay bắt đầu sớm hơn mọi năm. Từ mùng 2 tết Canh Dần (15/2/2010) đã có nhiều đoàn khách trẩy hội chùa Hương thay vì đúng ngày khai hội mùng 6 tết như mọi năm. Có điều chỉ sau khai hội chính thức một ngày, sang ngày mùng 7 hệ thống cáp treo gặp trục trặc. Mãi đến khoảng 20h ngày 10 tháng Giêng mới có thông báo hệ thống cáp treo tạm được khắc phục, đã hoạt động trở lại.
Tuy nhiên, theo người đi lễ, nó chạy có vẻ chậm hơn lúc trước khi hỏng nên cho tới thời điểm này nhiều khách trẩy hội vẫn lựa chọn phương án leo bộ cho yên tâm. Sự cố nho nhỏ này, vì thế, vẫn không mấy ảnh hưởng đến lượng khách đổ về chùa Hương năm nay.
Một cán bộ của Ban tổ chức Lễ hội chùa Hương nhẩm tính đến thời điểm 2 ngày sau cáp treo bị hỏng, lượng khách đi lễ chùa Hương thống kê sơ bộ đã là 27 vạn, tăng hơn gần 5 vạn so với cùng thời điểm năm ngoái. Trước rằm tháng Giêng, ngày thường cũng có 3 đến 4 vạn lượt khách trẩy hội. Ngoài Rằm, lượng khách giảm xuống chỉ còn khoảng 1 vạn lượt/ngày nhưng bù lại rất đều đặn và tăng theo chu kỳ vào những ngày cuối tuần như thứ Bảy, Chủ nhật.
Cũng theo người của Ban tổ chức Lễ hội chùa Hương, năm nay có khoảng 4.000 đò đăng ký chính thức phục vụ lễ hội. Tại bến Yến, các đò xuất bến đều phải có phơi lệnh kiểm soát với ý đồ của Ban tổ chức hòng tránh tình trạng lộn xộn và “chặt chém” khách.
 |
|
Thứ cây gỗ được gọi là xạ hồng “làm đen tóc đỏ da” (người đứng là "cò" bán thuốc). |
Tuy nhiên, ngay trong ngày đầu khai mạc lễ hội ghi nhận không ít du khách bị "chém đẹp" dù giá dịch vụ đã được niêm yết hẳn hoi. Bất chấp giá đò công khai của Ban tổ chức là 35 nghìn đồng/người/lượt, nhiều chủ đò đã "tranh thủ" những lúc đông khách để nâng giá hoặc ghép thêm người vào đò đã quá tải.
Những chiếc đò chất lượng cao trông chắc chắn hơn, có các hàng ghế nhựa xếp ngay ngắn để thưởng ngoạn cảnh đẹp được tốt hơn, vì thế du khách nào mạnh dạn lên đò cũng bị “chém” đẹp hơn với giá trên dưới 70 nghìn đồng một lượt, bất chấp quy định của Ban tổ chức là chỉ được cộng thêm 18 nghìn đồng cho mỗi giá vé đò chất lượng cao so với đò thường.
Giá đò thường, vì thế cũng nhao theo lên chừng từ 50 đến 60 nghìn mỗi khi đông khách, tùy… ngẫu hứng của chủ đò. Với những khách có nhu cầu đi riêng như một gia đình nhỏ hay đôi tình nhân để tiện bề ngắm cảnh và tâm sự thì thường bị hét giá trọn gói bao gồm cả vé thắng cảnh trên 500 nghìn đồng nếu đi đò chất lượng cao, và giảm khoảng một nửa số đó nếu đi đò thường.
Năm nay, mấy ngày cáp treo mất điện là mấy ngày hàng quán dọc đường được thể tha hồ hò hét. Khách leo bộ mệt, ngồi vào chiếu là người bán tự động mang nước ra, bất kể có uống hay không. Một quả dừa giá 30 nghìn. Một cốc nước mía "quay vòng" giá 15 ngàn…
Người ta biện hộ rằng vì phải vận chuyển đường xa, nên giá hàng mới đội lên như thế. Thôi thì cũng còn chấp nhận được, có phải ngày nào cũng đi chùa Hương đâu. Nhưng một kiểu kinh doanh tại lễ hội năm nay khiến người sử dụng cảm thấy đúng như bị móc trộm tiền, đó là dịch vụ "WC công cộng" dọc đường.
 |
|
Và phản ứng của người bán thuốc khi thấy ống kính hướng đến, kèm theo lời xua đuổi. Thuốc thật, sao phải giật mình? |
Trừ chỉ khoảng 2 – 3 điểm có nhà vệ sinh được xây cất hẳn hoi, đa phần các "WC công cộng" do các hộ kinh doanh "đầu tư" chỉ với vài tấm liếp hay dựng cột quấn bạt, một cái biển trên chữ dưới mũi tên rất chi là nổi bật… Khách có nhu cầu phải vượt qua một đám lầy nhầy hỗn hợp, vào trong rồi thì cứ thế… "thiên nhiên" ra sườn núi. Lúc quay ra móc túi lấy 2 nghìn đồng trả mà mặt vẫn cứ ngơ ngơ ngẩn ngẩn chẳng hiểu mình phải trả tiền vì cái gì!?
Lại nói cái tin hệ thống cáp treo chùa Hương gặp trục trặc vào sớm hôm mùng 7 và kéo dài trong 2 ngày tiếp theo không biết nên coi là vui hay buồn với khách thập phương, nhưng đối với các hộ kinh doanh dịch vụ dọc đường hành hương từ Thiên Trù lên Hương Tích thì quả là không mong gì hơn thế.
Ngày trước khi chưa có cáp treo, để giành được một xuất đăng cai bán hàng dọc đường, người ta phải trả từ 100 đến 200 triệu đồng một mùa lễ hội (kéo dài suốt 3 tháng) tùy vị trí. Cao nhất là tại trước sân chùa Thiên Trù, giá không dưới 150 triệu một gian hàng. Tuy nhiên, từ khi có cáp treo, chỉ còn các kiốt hai đầu Thiên Trù và trước cửa động Hương Tích là có giá, các xuất cung cấp dịch vụ dọc đường leo bộ giảm hẳn.
Khi được hỏi về việc này, một cán bộ giấu tên của Ban tổ chức Lễ hội chùa Hương giải thích rằng, phía Ban tổ chức không bán chỗ, mà chỉ cho đấu thầu một lần trước mỗi mùa lễ hội theo hình thức bốc thăm. Và cái giá của Ban tổ chức đưa ra ban đầu, theo người cán bộ ấy, thì cũng "không cao lắm đâu".
Nhưng nó cứ bị đội lên là bởi, ví như hộ gia đình không có nghề nấu phở, nhưng lại bốc được phiếu bán phở thì họ "đành" nhượng lại cho hộ gia đình khác cung ứng mặt hàng này. Cung đường với vị trí "đẹp" thì chỉ có thế, còn người muốn đầu tư kinh doanh thì lại cứ ngày một nhiều lên. Vì thế tất nhiên là giá chuyển nhượng sẽ không thể như giá đã bốc thăm của Ban tổ chức. Và cũng không ai dám chắc rằng những xuất đấu thầu ấy chỉ được nhượng lại có một lần…
Mộc linh hay gỗ mục?
Dọc đường từ động Hương Tích đi xuống, khách có thể bắt gặp nhan nhản những gian hàng bán cây thuốc, vị thuốc mà theo quảng cáo của người bán đều là đặc sản của núi rừng Hương Tích. Có một điều lạ là hầu hết những chủ cửa hàng nơi đây đều có vẻ dè chừng mỗi khi chúng tôi đưa máy ảnh lên ghi lại cảnh mua bán thông thường.
Thấy tôi có vẻ chăm chú vào một gian bán chuyên loại thuốc đã xắt lát sấy khô, lập tức cũng có ngay 2 – 3 người phụ nữ đứng tuổi khác sán đến. Theo lời người bán, thì đây là loại xạ hồng, dùng để sắc thuốc hoặc ngâm rượu, đảm bảo chữa đen tóc, rụng tóc cực tốt. Một người phụ nữ chừng ngoài 60 tuổi, đầu đội mũ tai bèo, tay cầm gậy ra dáng khách thập phương lập tức rút túi móc 200 nghìn đồng mua 1 cân (20 nghìn đồng/lạng).
Một người phụ nữ áo hồng đứng bên cạnh tôi, tay cầm cây vàng cây bạc níu tay tôi, bảo loại này tốt lắm, năm ngoái đi mua thử một lạng uống thấy hiệu quả nhưng không đủ tiền mua thêm, tiếc lắm. Năm nay mua hẳn một cân. Nói rồi bèn sà vào mẹt chọn thuốc.
Chỉ có điều lạ, khi tôi đi được một quãng xuôi chiều, cả 2 người phụ nữ nói trên đều quay trở lại gian hàng, ném túi thuốc vào trong và nhận lại tiền, rồi cứ quanh quẩn gần gian hàng. Thấy không bình thường, tôi giơ máy ảnh lên thì cả người bán lẫn "cò mồi" đều né tránh ống kính và chuồn thẳng…
Mộc linh hay gỗ mục có thể còn chưa rõ, nhưng với kiểu bán hàng như thế, thì yếu tố lừa đảo chiếm tới 99% rồi…
Cầy nhà bỗng "hóa"… cầy vòi, cầy hương
"Em đi học "phẫu thuật tạo hình" mất gần cả chục triệu bạc, giờ bác muốn tìm hiểu, cứ là phải trả em một nửa số ấy, thì em sẽ nói cho bác biết nội chân tơ củ tỉ", người lái đò tên Tùng quay quay chiếc mũ cối trong tay, cười nửa đùa nửa nói thật giọng địa phương với tôi. Cái môn "phẫu thuật tạo hình" mà Tùng vừa nói, chính là tuyệt chiêu "biến" thịt chó, thịt mèo thành thịt cầy hương, cầy vòi nhan nhản tại các nhà hàng quanh khu vực bến Trò và trước sân Thiên Trù.
 |
|
Nguyên một con cầy nhồi bông treo lẫn với đám cầy vòi, nai giả khiến nhiều thực khách tin sái cổ… |
Nếu đi dạo một vòng quanh bến Trò thì gần như cửa hàng phục vụ ăn uống nào tại đây cũng thấy treo, bày thịt thú rừng san sát. Theo lời các nhân viên giới thiệu chào mời khách, ở cửa hàng nào cũng có tới vài loại thịt thú rừng sẵn cho thực khách như chồn, cầy hương, cầy vòi, hoẵng, nai, hươu sao… tùy vào yêu cầu của khách (!).
Cá biệt có cửa hàng còn treo nguyên cả một con cầy nhồi bông cứng đơ, lắc lư giữa quầy nhằm để thuyết phục khách qua đường rằng thịt họ bán trong cửa hàng là thịt thú rừng xịn. Giá cả chào bán xem ra cũng khá mềm. Cầy hương 120 nghìn đồng/kg, cầy vòi 150 nghìn đồng/kg, hoẵng, nai hay hươu sao giá cao hơn, tầm từ 200 đến 250 nghìn đồng/kg. "Toàn là chó rút xương, thỏ cắt tai, bê giả thú rừng hết đấy!" – Tùng cười khùng khục, dần tiết lộ.
Năm nào Lễ hội chùa Hương cũng kéo dài ngót 3 tháng, thú rừng lấy đâu ra mà phục vụ thực khách suốt thế? Toàn là các tuyệt chiêu "hô biến" cả thôi. Thỏ cạo lông, cắt tai, dùng đèn khò thui cháy móng, vàng mọi kẽ chân là biến thành cầy hương. Có cửa hàng tinh vi hơn, lấy nguyên bộ hàm của cầy hương thật thay vào hàm răng thỏ, thế là khách lại càng tin thật.
Thịt chó lựa chọn con to vừa phải tầm 5 – 6 cân, mổ khoét lấy hết xương ở vùng mõm, đầu và răng ra, lấy dây xuyên mũi treo ngược, dưới sức nặng của chính nó khiến phần da đầu con chó bị sệ xuống, nhang nhác giống con cầy vòi. Thịt hươu, thịt hoẵng, thịt nai thực chất là thịt bê đã lóc hết thân mình, còn lại để nguyên cái đầu và bộ chân móng guốc không cạo lông chào mời.
Khách nhác thấy đôi mắt con vật mở trừng trừng, lông lá còn nguyên vẹn cả, rõ mười phần hoang dã thì tin sái cổ. Lại nữa, có phải ai cũng đã từng trực tiếp nhìn thấy bằng mắt thường mấy con thú rừng ấy đâu. Giá cả lại cũng chấp nhận được, thôi thì…
Để thêm tính thuyết phục, nhiều chủ cửa hàng còn sử dụng "mỹ phẩm" quết lên mình con vật, tạo màu sắc bắt mắt. Ví như thịt thỏ, cạo lông ra dù có hun bằng đèn khò thì cũng vẫn khó tránh có chỗ trông trắng ởn. Thế là hạt điều xào với mỡ nước, ra một thứ nước vàng ươm, trông cực kỳ bắt mắt. "Quết thứ đó lên, thịt thỏ, thịt chó trở nên vàng rộm. Còn an toàn hơn chán vạn phẩm màu công nghiệp đó anh" – Tùng nói. Chân sau thỏ, chân chó xem ra có vẻ hơi dài so với chân chồn? Không sao, con vật mới được vặt lông, thợ lấy dây, lấy lạt buộc giật khửu chân lại. Sau khi hơ bằng đèn khò, dù có tháo lạt tháo dây ra, chân con vật vẫn co quắp, trông lại càng hoang dại.
"Thực ra rừng hay không rừng là do khách thôi. Khách yêu cầu thì bọn em mới phải chế biến ra thế, còn không cứ gọi thẳng tưng thịt bò, thịt bê, thịt lợn thì bọn em phải mất công làm gì" – Tùng tâm sự. Tùng bảo thực tế, với giá bán nêu trên, 1kg thú rừng so với 1kg thịt chó hay thịt thỏ cũng chẳng chênh lệch lời lãi là mấy. Chẳng qua là nắm bắt tâm lý khách hành hương đầu năm đi lễ kiêng ăn thịt chó, thịt mèo, và chẳng hiểu vin vào cớ gì mà lại cứ thích ăn được thịt thú rừng để lấy may mà thôi. Nhưng khách có biết đâu, cái "may" của khách đã chuyển thành cái "hên" của các chủ cửa hàng thịt thú rừng dỏm ở bến Trò từ lâu rồi.
