Trong lịch sử hơn 2.600 năm của Phật giáo, hình ảnh Đức Phật Thích Ca Mâu Ni không chỉ được khắc ghi qua giáo pháp từ bi và trí tuệ, mà còn được tôn kính qua các biểu tượng vật thể linh thiêng, trong đó đặc biệt là xá lợi của Ngài. Việc chiêm bái xá lợi Đức Phật là một trong những hoạt động tâm linh cao quý và sâu sắc, mang lại nhiều tầng ý nghĩa đối với hàng Phật tử tại gia cũng như xuất gia. Đó không chỉ là sự kết nối với bậc Thế Tôn đã nhập diệt, mà còn là cơ hội trưởng dưỡng niềm tin, vun bồi phúc đức và phát khởi chí nguyện tu học trong chánh pháp.
Xá lợi là biểu tượng thiêng liêng của sự giác ngộ và đạo hạnh tuyệt đối
Xá lợi là những phần còn lại sau khi hỏa táng nhục thân của bậc thánh, thường có hình dạng như hạt ngọc, xương nhỏ, hoặc tro tàn kết tinh. Đối với Đức Phật Thích Ca, xá lợi của Ngài là kết tinh của một đời tu hành viên mãn, thể hiện thân chứng của giới – định – tuệ được trau dồi đến tột cùng. Chiêm bái xá lợi vì vậy không phải là sự sùng bái vật chất, mà là sự tưởng nhớ, tôn kính một hiện thân giác ngộ đã từng hiện hữu giữa cuộc đời.
Từ ánh nhìn của Phật tử, xá lợi là “thể thân” còn lưu lại của Đức Thế Tôn – là pháp thân vô tướng được biểu hiện hữu hình để nương tựa và chiêm nghiệm. Qua đó, người chiêm bái có thể nhận ra con đường tu tập không phải là một điều xa vời, mà là sự hiện thực hóa qua hành động, đời sống và tâm nguyện.
Chiêm bái xá lợi là gieo duyên lành với Tam bảo và trưởng dưỡng niềm tin
Trong kinh điển có nói: “Gặp được xá lợi Phật mà khởi tâm cung kính, người ấy đời đời không đọa ác đạo.” Điều này phản ánh niềm tin sâu xa rằng việc chiêm bái xá lợi là một hành vi gieo trồng căn lành trong Phật pháp. Đối với người sơ cơ, đây là dịp khởi phát niềm tin chân thật vào Phật, Pháp, Tăng – nền tảng của mọi tiến bộ tâm linh. Đối với người đã tu học lâu năm, đây là lúc để củng cố đức tin, soi rọi lại hành trì của bản thân, và phát nguyện tiến xa hơn trên con đường Bồ-tát đạo.
Trong thời đại đầy biến động, nhiều người hoài nghi đạo đức, mất phương hướng sống, thì việc chiêm bái xá lợi có thể trở thành một ngọn đèn tâm linh, dẫn dắt con người quay về nội tâm, nhận lại giá trị chân thật và bất hoại nơi chính mình.
Cơ hội chuyển hóa tâm thức và phát khởi chí nguyện Bồ đề
Không ít người sau khi chiêm bái xá lợi đã xúc động đến rơi nước mắt, không chỉ vì sự linh thiêng của sự kiện, mà vì chính nội tâm họ được lay động sâu sắc. Tâm kính ngưỡng đưa đến sự lắng đọng, giúp con người dễ dàng soi lại chính mình, nhận ra những giới hạn, vọng tưởng và khổ đau mình đang mang. Từ đó, phát khởi tâm sám hối, nguyện cải hóa, và nguyện sống đời có ý nghĩa hơn theo lời Phật dạy.
Chiêm bái xá lợi không phải chỉ để “cầu phúc” hay “cầu an” mà quan trọng hơn, là cơ hội phát nguyện dấn thân phụng sự nhân sinh, truyền bá chánh pháp. Người Phật tử chân chính sẽ từ việc chiêm bái mà phát khởi tâm Bồ đề – nghĩa là tâm mong muốn thành Phật để cứu độ chúng sinh. Đây chính là tinh thần cao quý nhất của việc chiêm bái: từ chiêm ngưỡng bên ngoài để soi sáng và chuyển hóa bên trong.
Gìn giữ và lan tỏa văn hóa Phật giáo trong cộng đồng
Ngoài giá trị tâm linh, xá lợi còn là di sản văn hóa tâm linh quý báu của nhân loại. Việc tổ chức lễ chiêm bái trang nghiêm, thanh tịnh cũng là một hình thức truyền bá Phật pháp sinh động trong xã hội. Người chưa từng đến chùa, chưa hiểu về đạo Phật có thể qua sự kiện chiêm bái mà tiếp xúc được với tinh thần từ bi, trí tuệ và bình an của đạo Phật.
Ở tầm rộng hơn, các bảo tháp lưu giữ xá lợi cũng trở thành biểu tượng gắn kết cộng đồng, điểm đến tâm linh của người dân bản địa cũng như Phật tử khắp nơi. Từ đó góp phần duy trì văn hóa, đạo đức và các giá trị tinh thần lành mạnh cho xã hội.
—
Chiêm bái xá lợi Đức Phật Thích Ca không chỉ là một nghi lễ tôn giáo, mà còn là một hành trình nội tâm, nơi người Phật tử gặp lại Đức Phật ngay trong chính trái tim mình. Đó là dịp thiêng liêng để lắng đọng, hồi hướng, phát nguyện, và củng cố chí nguyện trên con đường giải thoát. Đồng thời, việc chiêm bái còn là chất liệu để truyền bá tinh thần đạo Phật – một đạo của từ bi, trí tuệ và giải thoát – đến với cộng đồng, quốc gia và toàn nhân loại.
Trong mỗi bước chân thành kính đi quanh tháp xá lợi, trong mỗi ánh mắt chắp tay nguyện cầu, là một hạt giống giác ngộ đang được gieo xuống. Và một ngày nào đó, hạt giống ấy sẽ nở hoa, như đóa sen hồng rực rỡ giữa đời – cũng chính là thông điệp mà Đức Phật đã để lại cho chúng ta từ ngàn xưa.
