Được biết, ngay từ những thế kỷ đầu công nguyên, chùa Phật Tích là một trong ít địa bàn diễn ra cuộc gặp gỡ giữa Phật giáo Ấn Độ và tín ngưỡng dân gian Việt cổ. Trên cơ sở đó hình thành trung tâm Phật giáo Dâu – Luy Lâu.
Đến đời Lý, chùa Phật Tích được xây dựng với qui mô lớn. Năm 1057, xây nhiều tòa ngang dãy dọc. Năm sau, vua Lý Thánh Tông cho xây dựng một cây tháp cao 42 mét, cùng thời với tháp Báo Thiên ở kinh đô Thăng long. Sau này, khi tháp đổ mới lộ ra ở trong đó có pho tượng Phật bằng đá xanh nguyên khối được dát ngoài bằng vàng.
Ngày nay pho tượng cổ này (chỉ còn cốt đá xanh) vẫn còn và đang được thờ tại chính điện chùa Phật Tích.
Từ trước đến nay, nhiều nhà nghiên cứu (trong đó có ông Chu Nguyên Trứ) và sau đó gần như được coi là đương nhiên, cho rằng pho tượng cổ đó là tượng Phật A Di Đà. Nhưng theo Đại Đức – Tiến sĩ Thích Đức Thiện – trụ trì chùa, thì đây là tượng Đức Tỳ Lô Xá Na Phật (!)
Sang thời Trần, Phật Tích vẫn là ngôi chùa lớn, một đại danh thắng. Thời bấy giờ vua Trần Nhân Tông đã cho xây tại chùa một thư viện lớn và cung Bảo Hoa. Sau khi khánh thành, vua Trần Nhân Tông đã sáng tác tập thơ “Bảo Hoa dư bút” dày 8 quyển. Vua Trần Nghệ Tông đã lấy Phật Tích làm nơi tổ chức cuộc thi Thái học sinh.
Thời Lê, chùa được xây dựng lại với quy mô rất lớn và đổi tên là Vạn Phúc tự. Bia đá còn ghi lại cảnh chùa thật huy hoàng: “Trên đỉnh núi mở ra một tòa nhà đá, bên trong sáng như ngọc lưu ly. Điện ấy đã rộng lại to, sáng sủa lại kín. Trên bậc thềm đằng trước có bày mười con thú lớn bằng đá, phía sau có ao rồng, gác cao vẽ chim phượng và sao Ngưu, sao Đẩu sáng lấp lánh, đầu rồng và tay rồng với tới trời sao”. Sân chùa là cả một vườn hoa mẫu đơn rực rỡ…
Ngày 2/2 Mậu Tý, tức ngày 9/3/2008 vừa qua, Đại đức Đức Thiện cùng nhân dân xã Phật Tích và thập phương Phật tử đã long trọng tổ chức Giỗ Tổ Chuyết Công.
BTV website Phật tử Việt Nam có mặt tại Phật Tích trong dịp đại lễ này, xin trân trọng giới thiệu chùm ảnh ghi được tại nơi đây:
Phối cảnh đại tượng Phật trên đỉnh núi
Mời trầu
Bà con Phật tử địa phương biểu diễn kịch
Chính điện chùa Phật Tích
Tượng táng Chuyết Công
Khu giảng đường
Khu tháp tổ
Đại đức Thích Đức Thiện chia sẻ với thanh niên Phật tử
