Theo quan điểm của Thượng tọa, trước nhất người dạy phải nắm bắt được những yếu tố nào khiến trẻ vui học hoặc chán học. Tuy nhiên, tính hiếu học cũng là nhân duyên riêng của từng em. Có khi vì có duyên với giáo thọ, có em được cha mẹ khuyến khích, có khi nét khả ái, đức độ của giáo thọ khiến các em vui học và có em ở nhà chẳng biết làm gì nên đi học cho vui. Vì vậy, vai trò chính là của giáo thọ sư.
Một giáo thọ sư tuyệt vời:
– Làm sao thủ đắc được ngoại hình dễ nhìn, nhất là khuôn mặt; làm sao có được giọng nói dễ nghe, truyền cảm; tính tình thì vui vẻ hiền lành, nhân ái, từ bi khiến chúng sinh quý mến thích được nương tựa.
– Giáo thọ sư phải hiểu rất rõ bài mình sắp giảng, không bỏ sót một điểm nào thành mơ hồ nghi hoặc; phải có kinh nghiệm thực hành bài mình sắp giảng trên mọi lĩnh vực: tu hành, cảm xúc với Phật và Bồ tát, đạo đức trong đời sống, các kỹ năng cá nhân, nhất là kỹ năng cứu hộ cứu nạn, v.v… Nhờ vậy mà bài giảng có sức cuốn hút.
– Giáo thọ làm sao có khả năng giảng giải trình bày vấn đề dễ hiểu, mạch lạc.
– Khi giảng tránh lướt nhanh qua làm mờ một ý tưởng nào, khiến mất đi mạch logic liên tục của bài giảng, làm tâm người nghe bị hẫng một chút.
– Khi giảng phải biết pha trò khiến không khí vui vẻ một chút, nhưng đừng biến thành đùa giỡn mất nhân cách. Muốn có bản lĩnh khôi hài thì tâm giáo thọ phải rất bình thản, vững vàng, tự nhiên.
– Dạy cho trẻ thì thường giảng gợi ý một chút rồi đặt nhiều câu hỏi bắt các em trả lời liên tục. Tuy nhiên hỏi nhiều quá sẽ quá sức các em và làm cho buổi học kém chất lượng.
– Đối với các môn kỹ năng thực hành thì giáo thọ phải tay làm miệng nói, thế nên miệng phải nói hay và tay phải làm khéo. Khi thực hành phải chọn góc nhìn cao ráo cho mọi người quan sát được hết. Hầu hết giáo thọ các môn kỹ năng thực hành đều là chuyên viên do ta mời về hợp tác giảng dạy. Tuy nhiên, có một số môn đơn giản thì quý Thầy Cô cũng tự mình dạy luôn.
– Dạy môn kỹ năng thực hành thì phải chuẩn bị nhiều giáo cụ, dụng cụ, vật dụng, địa hình, bối cảnh… Có khi phải đưa các em đi xa để thực hành một số kỹ năng cần thiết như di chuyển trong rừng, vượt sông nước, v.v…
– Những lời khen, lời động viên đúng lúc, kịp thời sẽ dễ gây ấn tượng tốt, là nguồn động lực cho trẻ thích học. Do đó việc kiểm tra chấm điểm khen thưởng rất cần thiết. Tuy nhiên với tư cách của người thầy, những em bị điểm thấp phải được an ủi khuyến khích chứ đừng hất hủi chê trách gay gắt; mặt khác dạy các em không kiêu mạn khi được đánh giá cao, cũng như không chán nản khi bị đánh giá thấp.
Ngoài ra, phải tổ chức những buổi kiểm tra như là ngày hội. Ví dụ:
– Thi hát cũng là buổi trình diễn văn nghệ, dĩ nhiên phải có chấm điểm.
– Thi môn kể chuyện lịch sử và lòng yêu nước cũng là buổi hội diễn kịch sử, mời đông đảo bà con Phật tử đến xem
– Thi môn vượt rừng cũng là đợt đóng cảnh truy bắt tội phạm trong rừng
– Thi môn lái xe an toàn (xe đạp và xe máy tùy lứa tuổi) cũng là buổi biểu diễn xe vượt địa hình khó khăn
– Thi môn võ thuật cũng là buổi biểu diễn võ thuật hào hứng…
Nói chung, Thượng tọa có những lời gợi ý thiết thực, cụ thể , mang nhiều màu sắc của chuyên môn làm không khí lớp học luôn thay đổi một cách ấn tượng.
Không chỉ vậy, Thượng tọa còn nhắc nhở “Muốn giáo dục lớp trẻ thành người tốt, ta cần xây dựng lý tưởng sống làm động cơ học tập cho các em”. Ví dụ lý tưởng yêu nước là cơ bản phải có; lý tưởng yêu nhân loại, yêu chúng sinh; hay lý tưởng thiết tha yêu kính Phật Pháp và giáo hóa độ sinh; lý tưởng làm người xuất gia mẫu mực năng động; lý tưởng làm người tại gia mẫu mực, công dân tốt. Muốn được như vậy thì các em phải cố gắng học tập rất nhiều, từ nhà trường đến chùa và nhiều môi trường khác nữa. Cần nhấn mạnh cho các em hiểu “Nếu chúng ta cứ sống chỉ vì bản thân ta, sống mờ nhạt, nước chảy theo dòng thì cuộc đời này chẳng còn mấy ý nghĩa!”.
Phải thừa nhận rằng ngày nay, đâu đó lý tưởng sống cao đẹp vì đất nước, vì chúng sinh đã trở thành một thứ xa xỉ và trống rỗng. Một bộ phận thanh niên đang sống ngày càng xa rời và không có lý tưởng, dửng dưng trước những điều nhức nhối của xã hội. Cho nên đứng ở gốc độ giáo dục của Phật giáo, chúng ta phải có cách dạy thế nào để các em sống ý thức hơn.
Xin giới thiệu những hình ảnh diễn ra trong buổi học chuyên đề TÂM LÝ HỌC TẬP DÀNH CHO TRẺ tại trường TCPH Long An:
