Về thăm nơi khởi nguồn của Thiền phái Trúc Lâm

Hôm nay, cuộc sống đang bừng lên trong sự vọng về của quá khứ như tiếp thêm sức mạnh thế hệ tương lai.

Sử sách xưa và những người già nơi đây có kể lại rất chi tiết những huyền tích lịch sử diễn ra ở Chu Hưng, Hạ Hoà, Phú Thọ. Đây là mảnh đất địa linh nhân kiệt, có đền chùa miếu mạo linh thiêng, cây trái quanh năm xanh tốt, nhà nhà no ấm và đặc biệt, nơi đây điều mà ít ai biết đến đó là nơi khởi thuỷ của Thiền phái Trúc Lâm xưa kia.

Cuốn ngọc phả duy nhất Chu Hưng ngọc phả thánh tích còn lưu giữ trong ngôi đền linh thiêng- nơi thờ tự Côn Nhạc đại vương- người có công đánh đuổi giặc ngoại xâm, gìn giữ và bảo vệ độc lập địa hạt Chu Hưng ngày đó đã ghi lại rất rõ dấu ấn lịch sử này.

Sau khi nhà Trần chiến thắng Nguyên Mông oanh liệt, vua Trần Nhân Tông đã rời kinh thành lên thăm trại Quy Hoá nơi diễn ra cuộc giao chiến lớn đầu tiên trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất của quân Đại Việt chống quân Mông Cổ ngày 17 tháng 1 năm Đinh Tỵ 1258.

Khi thăm nơi đây, nghe dân tâu bẩm, cạnh trại chiến này có một núi cao là nơi táng Côn Nhạc đại vương, người được giao chấn giữ Hạt Chu Hưng khi xưa đã có công điều binh khiển tướng đánh đuổi ngoại xâm. Vua Trần lên thăm núi kí hài lăng và khắc tặng bốn câu thơ:

Vung giáo non sông mấy ngàn thu

Linh lăng vạn có mãi hiển vinh

Vua Trần Nhân Tông cùng hai sư Pháp Loa và Huyền Quang thấy ở nơi đây núi cao, cảnh đẹp, kề liền có một ngôi chùa lớn có tên là Chính Đạo (Chính Đạo tự). Cửa tự thiền này xa chốn dân cư thoát luỵ tục trần, nên nhà vua đã chọn nơi đây là nơi lập thiền tu luyện. Vào vãn cảnh chùa, nhà vua vịnh tặng hai câu thơ:

Tự  thiền thơm ngát khói hương

Thông reo trúc mọc bên thềm xanh tươi

Cũng ở chùa này, vua Trần Nhân Tông cùng hai nhà sư Pháp Loa và Huyền Quang đã viết một số bài thơ, bài phú có giá trị góp phần phát triển mạnh mẽ và làm phong phú kho tàng văn thơ dân tộc.

Trần Nhân Tông viết bài Ngữ lục để ca ngợi cảnh đất nước thanh bình, mây quang, trời tạnh, biên giới không bóng giặc thù, đồng thời ông cũng nêu lên tư tưởng độc lập dân tộc, bộc lộ ý muốn sáng lập ra một phái mới mang tư tưởng mới nhưng không ngoài "Tu đã- Phật ngữ trong tâm".

Hai nhà sư Pháp Loa và Huyền Quang viết "Đoàn sách lục" để bàn về lẽ huyền diệu của đạo Phật từ bi, sự huyền quang của ngợi cảnh thanh nhàn. Khi ghi lại tiểu sử của 8 vị vua nhà Trần, sách Việt điện U Linh tập của Lý Tế Xuyên đã ghi đoạn: " …Giặc nước đã tan vua Trần Nhân Tông nhường ngôi cho con rồi đi thăm lại cảnh xưa, nơi chiến trận và bắt đầu tu hành theo một thiền phái mới do nhà vua sáng lập nên".

Trên núi Kim Quy vùng Chu Hưng Hạ Hoà thuộc châu Thao Giang, lộ Tam Giang xưa kia là nơi tiên cảnh bồng lai, nơi ấy có một am nhỏ, nhà vua lên đứng giữa mây trời, dõi nhìn tứ hướng, thấy nơi đây núi cao mà đẹp, ngôi chùa Chính đạo được bao bọc bởi rừng trúc quanh năm xanh tốt bèn cùng hai đệ tử tu luyện trên am rồi sáng tác thơ phú.

Uỷ ban giáo hội Phật giáo Việt Nam đã công nhận rằng đỉnh núi Kim Quy có chùa Chính đạo xưa kia là nơi đầu tiên Trần Nhân Tông cùng hai nhà sư Pháp Loa và Huyền Quang tu luyện, theo một thiền phái mới, nơi tu luyện ấy có rừng trúc xanh tốt mọc bên thềm nên nhà vua đặt tên cho phái thiền mới này là "Thiền trúc lâm" là vì thế.

Trải qua biết bao thăng trầm và biến động của lịch sử, ngôi chùa Chính đạo xưa kia đã bị chiến tranh và thời gian phá huỷ, chỉ còn lại nền móng cũ.

Ngày nay, ngôi chùa đã được xây dựng, dù nhỏ gọn, song vẫn vững chãi toạ lạc trên đỉnh núi Kim Quy và trên nền móng chùa Chính đạo xưa kia.

Trong chùa có thờ 3 vị tam thế, đức Phật A Di Đà cùng Quan âm và toà Cửu long.

Hai bên là ngai thờ đức thánh hiền cùng đức ông và hai vị thiện ác. Ngoài ra còn thờ Quan âm Thị Kính và Thánh Mẫu Liễu Hạnh.

Sư cô Thích An Ninh trụ trì ngôi chùa ngày đêm tụng kinh niệm Phật cầu cho quốc thái dân an, cuộc sống bình yên nhà nhà no đủ. Ngày rằm mùng một, nhân dân Chu Hưng và khách thập phương về chùa lễ phật để cầu may cầu phúc.

Về thăm Chu Hưng hôm nay, trong tiếng vọng về của lịch sử, cuộc sống ngày càng đổi thay. Những cánh đồng lúa xanh tốt trên những thửa ruộng màu mỡ được nhân dân canh tác từ bao đời.

Các công xưởng chế biến chè và gỗ mọc lên ngày càng nhiều ở Chu Hưng. Đời sống của người dân nơi đây ngày càng được cải thiện về chất lượng, số gia đình văn hoá chiếm tỷ lệ 98%. Trường học được xây dựng khang trang bề thế đối diện với chùa Trúc Lâm là nơi ươm mầm cho tương lai. Đường giao thông liên thôn đã được bê tông hoá tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đi lại và lưu thông hàng hoá. Cái nghèo dần được đẩy lùi nhường chỗ cho ấm no hạnh phúc.

Tiếng chuông chùa Trúc Lâm điểm từng hồi như gọi buổi chiều về trong bình yên cuộc sống nơi đây, như đưa mỗi người ngược dòng lịch sử về lại chốn thiền xưa. Cánh hoa đào e ấp hoà vào khói nhang trầm đang gọi mùa xuân về.