Chính trị gia Thái Lan Suchart Tancharoen vừa đề xuất thành lập một “ngân hàng Phật giáo” như một phần trong sáng kiến cải cách toàn diện nhằm giám sát tài chính tại các ngôi chùa ở Thái Lan. Đề xuất này hướng đến việc đưa ra một phương thức quản lý tài sản chùa chiền có hệ thống và minh bạch, với mục tiêu tách bạch rõ ràng tài sản cá nhân của các vị sư với tài sản thuộc về tổ chức chùa.
Phát biểu tại Tòa nhà Chính phủ ở Bangkok, ông Suchart – Phó Chủ tịch Hạ viện – cho biết ông sẽ có cuộc gặp với Thủ tướng tạm quyền Phumtham Wechayachai để thảo luận về việc phân công trách nhiệm liên quan đến sáng kiến này. Ông nhấn mạnh sẵn sàng đảm nhận vai trò lãnh đạo, đồng thời nhắc lại kinh nghiệm gần bốn thập kỷ hoạt động chính trị, trong đó có thời gian giữ chức bộ trưởng trong chính phủ.
Lời kêu gọi cải cách được đưa ra trong bối cảnh xuất hiện hàng loạt bê bối nghiêm trọng, làm lung lay niềm tin công chúng vào giới tu sĩ Phật giáo Thái Lan. Ông Suchart phát biểu: “Đã có nhiều vụ việc tai tiếng liên quan đến các vị sư – từ các mối quan hệ không đúng mực với phụ nữ cho đến việc quản lý sai lệch quỹ chùa – xảy ra tại những ngôi chùa danh tiếng như Wat Rai Khing, Wat Tri Thotsathep và Wat Muang.”
Cựu trụ trì chùa Wat Tri Thotsathep đã hoàn tục một cách đột ngột và gần đây bỏ trốn sang Lào, khiến các nhà chức trách đặt nghi vấn về cách ông ta sử dụng quỹ chùa. Tại chùa Wat Muang, chính quyền đang điều tra vụ biến mất hơn 22 triệu baht (tương đương 677.162 USD) từ văn phòng chùa.
Phra Ratchawatcharapattanatorn, trụ trì chùa Wat Muang
Ông Suchart cho rằng việc các vụ việc này liên tục tái diễn là bằng chứng cho thấy những bất cập mang tính hệ thống trong cơ chế quản trị chùa chiền. “Chúng ta chưa biết liệu có một mạng lưới tổ chức đứng sau những sự việc lặp đi lặp lại này hay không, nhưng rõ ràng chúng xảy ra quá thường xuyên,” ông nói. “Trong một đất nước mà đa số tuyệt đối dân số theo đạo Phật, những khủng hoảng về niềm tin như vậy là vô cùng đáng lo và cần được xử lý ngay lập tức.”
Ngân hàng Phật giáo do ông đề xuất sẽ nhằm mục đích thiết lập các chuẩn mực kế toán nghiêm ngặt và tăng cường minh bạch tài chính cho hơn 40.000 ngôi chùa trên khắp Thái Lan. Ông nhấn mạnh: “Chính sách của tôi là hệ thống hóa việc quản lý tài sản chùa – phân định rõ ràng đâu là tài sản của chùa và đâu là tài sản cá nhân của sư. Những điều này phải được ghi chép rõ ràng và quản lý minh bạch.”
Ông Suchart cũng kêu gọi áp dụng quy trình kiểm toán chặt chẽ và các khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ hơn để bảo đảm trách nhiệm giải trình. “Chúng ta không thể coi những việc này là bình thường cho đến khi chúng leo thang thành khủng hoảng thực sự,” ông cảnh báo.
Chỉ trích công khai đối với những hành vi sai trái trong giới tu sĩ ngày càng gia tăng trong những năm gần đây, khi mạng xã hội và báo chí điều tra đã phanh phui nhiều vụ việc về bất minh tài chính và bê bối tại một số ngôi chùa được kính trọng nhất ở Thái Lan.
Trong khi một số lãnh đạo Phật giáo thừa nhận sự cần thiết phải cải cách, thì những người khác lại cảnh báo về nguy cơ nhà nước can thiệp quá mức. Các nhà phê bình cho rằng, việc chính phủ gia tăng kiểm soát tài chính của chùa có thể xâm phạm đến quyền tự trị của giới Tăng đoàn (Tăng già), vốn từ lâu đã được điều hành theo Luật Tăng đoàn (Sangha Act) và các cơ chế nội bộ của giáo hội.
Ông Suchart không trực tiếp phản hồi những lo ngại này, nhưng thừa nhận tính cấp thiết của việc khôi phục lòng tin nơi công chúng đối với cộng đồng tu sĩ. “Những vấn đề này đã gây ra sự vỡ mộng và hoang mang trong lòng Phật tử,” ông nói.
Theo dữ liệu điều tra dân số năm 2021, 93% dân số Thái Lan tự nhận là Phật tử, khiến cho các cơ sở Tăng đoàn trở thành trung tâm của đời sống văn hóa và xã hội Thái Lan. Tuy nhiên, những cáo buộc liên quan đến tham nhũng, bê bối tình dục và sai phạm tài chính của các vị sư nổi tiếng đã khiến dư luận vô cùng lo ngại. Văn phòng Phật giáo Quốc gia – cơ quan phụ trách các vấn đề của Tăng đoàn – hiện đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn trong việc tăng cường các cơ chế giám sát chặt chẽ hơn.
