Hội đồng thiện Bắc Ninh đã quyên cúng cho việc làm tình nghĩa này cả một ngôi chùa khang trang, đẹp đẽ. Tên chùa Hải Ninh ra đời để ghi nhớ về sự kiện thiện tâm đó cả Hội đồng thiện Hải Phòng và Hội đồng thiện Bắc Ninh.
Ngay từ buổi ấy, chùa cũng được gọi là chùa Đồng Thiện với ý nghĩa là ngôi chùa được dựng lên từ tấm lòng thiện tâm của con người.
Chùa là một kiến trúc lớn, bề thế, khang trang gồm nhiều tòa ngang dãy dọc, mặt quay hướng đông bắc. Chùa có hai lớp tam quan dọc theo đường “Thần đạo”. Nối tam quan thứ nhất với tam quan thứ hai là một nhà thiêu hương và một hồ nước tròn, chu vi gần 400m. Kèm hai bên chùa là khu nghĩa trang rộng lớn. Các mộ chí ở đây là cả một thế giới thu nhỏ của các loại kiến trúc cổ kim, đông tây, muôn sắc, muôn màu, san sát bên nhau, yên bình và ấm cúng.
Nhà thiêu hương là kiến trúc một gian vuông vức, hai tầng 8 mái. Chung quanh để thoáng không xây tường che, bốn bức dựng 4 cột tròn, kê trên chânt ảng hình đôn đá. Mái lợp ngói vẩy rồng rêu phong cổ kính, đao cong hình lá lật thâm thấp, thâm u. Thiêu hương lầ nơi quàn linh cữu của người xấu số, nơi các vị tăng ni chạy đàn cầu siêu giải thoát cho các sinh linh. Cả khối nhà là một thể thống nhất tượng trưng cho bát quái. Cả khối nhà là một thể thống nhất tượng trương cho bát quái. người xưa quan niệm rằng: Thái cực sinh lưỡng nghi (âm, dương), lưỡng nghi sinh tứ tượng, tứ tượng sinh bát quái, bát quái sinh vạn vật hữu tình.
Qua tam quan thứ nhất, đi bên hồ nước tròn, quanh năm đầy nước trong xanh, sẽ đến cổng tam quan thứ hai dẫn vào kiến trúc chính của chùa. Tam quan này kiêm luôn gác chuông, to lớn hiếm thấy ở các ngôi chùa Việt Nam khác. Cổng chính xây một ngôi lầu ba tầng 8 mái, với các dao cong đắp “rồng châu phượng mớm” quen thuộc. Phần chồng diêm tầng hai mở cửa hình vòm cuốn, bên trong treo quả chuông đồng lớn. Hai bên cổng nhỏ bé hơn, xây kiểu hai tầng 8 mái. Tam quan là một kiến trúc thiết yếu của chùa, là chiếc cổng tượng trưng cho ý nghĩa cao siêu của Phật pháp. Sau tam quan là khu “sân thiền” rộng rãi, đầy bồn hoa cây cảnh tốt tươi, thực là kỳ thú và ngoạn mục. Trung tâm “sân thiền” là bể non bộ lớn, với nhều hình thù mang dáng “Vật linh”. Dọc hai bên sân tòa nhà Tổ và tòa thờ Hậu kien cố, mỗi tòa 5 gian, mái lợp ngói âm dương, tường hồi xây “bổ trụ giật tam cấp” chắc khỏe.
Tào Phật diện đối diện với tam quan qua “Sân thiền”, có cấu trúc hình chữ công truyền thống, gồm 7 gian tiền đường, 3 gian ống muống và ba gian hậu cung. Nét độc đáo của kiến trúc chùa là tòa hậu cung được dựng theo kiểu “chồng diêm ba tầng, tám mái”, cao ngất trong tổng thể kiến trúc của chùa. Do cách bố trí các tòa nhà rất cân đối trang trọng và các kiến trúc chính được làm cao dần, khiến cho có sự phối hợp có tính chất động trong không gian tĩnh. Hai bên trước hiên tiền đường dựng nhà bia trong đồ hình vuông như cung điện hai tầng, tám mái. Mái nhà bia khum hình lợi chậu, bờ mái và dao cong tầng trên đắp hình phượng múa, tầng dưới đắp “Độc long”. Khoảng giữa hai nhà bia đặt đôi bảo tháp “Cửu phẩm” mang dáng dấp của thấp Phổ Minh (Nam Hà) thu nhỏ. Nhà bia, cột hiên, tháp “Cửu phẩm”, sân thiền… đã tạo nên nét hư ảo siêu thoát của cõi linh và sự cổ kính, đậm đà sắc thái Việt Nam cho ngôi chùa.
Bước vào trong Phật điện du khách sẽ bị choáng ngợp trước quang cảnh lộng lẫy vàng son của các bức đại tự, hoành phi, câu đối, y môn và tượng pháp. Tòa tam bảo là nơi ngự của các pho tượng Tam thế, Adiđà, Quan âm thiên thủ, Thiên nhỡn với 11 đôi tay. Tượng Đức thế tôn và Bồ tát Văn Thù, Phổ Hiền cưỡi trên thanh sư và bạch tượng, tượng tòa Cửu Long cùng Thích ca sơ sinh; đức Địa tạng đội mũ thất phật ngồi trên tòa sen, tay phải giơ ngang vai nâng mặt trời tròn và dải mây tượng trưng cho phát lượng vô biên. Tượng Quan âm Nam Hải được thể hiện đứng trên đài sen bên dưới là ô Ba nan Đà Long vương mang bộ mặt quỷ sứ nhô lên từ sóng nước ba đào. Hai bên tam bảo, có hộ pháp khuyến thiện và trừng ác đứng chầu, trông như những thiên sứ nhà trời cao tới 2,5m.
Ngoài ra Phật điện còn có ban thờ Thánh tăng, đức Anan đà tôn giả đại tâm đại chí, mang hình bóng của một tăng sư, hai bên có hộ pháp đứng chầu và mười pho thập điện Minh vương. Tượng thập điện Minh vương mang dáng dấp của những viên quan đương thời, đầu đội mũ bình thiên, ngồi trong tư thế thiết triều trên bệ ngọc. Đó là các vị vua dưới âm cung gồm Tần Quảng Vương, Biến Thành Vương, Thái Sơn Vương, Đô Thị Vương, Ngô Quang Vương, Chuyển Luôn Vương và Biện Thành Vương. Đứng trước những pho tượng chùa Đồng Thiện như đứng trước những con người đích thực, trong sáng nhân hậu, không chút đau thương khắc khoải và ta còn thấy ở đó giữa lòng người và phật âm như quyện hòa làm một.
Trơng chùa còn có hai cây bảo tháp mỗi cây có chiều cao 1,4m hình lục giác, cạnh đáy 0,2m gồm 5 tầng, ngăn cách giữa các tầng là một mái đao cong. Trên đỉnh tháp có hình nậm rượu và một con rồng quấn quanh. Hai cây bảo tháp có 60 bức họa mô tả di tích thắng cảnh Hải Phòng mà tác giả là ông Vương Ái Việt, hội viên Hội đồng thiện Hải Phòng. Năm 1926, ông đã cúng hai cây bảo tháp này cho nhà chùa.
Chùa Đồng Thiện có một giá trị tự thân cao, bình dị, không ồn ào, đã góp phàn làm sáng tỏ thêm cái tính chất “Nhập thế gia trụ trì Phật pháp” của đạo Phật Việt Nam đậm tính nhân văn, đầy lòng nhân ái./.
