Một nhóm gồm hàng trăm nhà sư Phật giáo, các nhà lãnh đạo tôn giáo và tín đồ tại gia đã bước vào ngày thứ 15 của cuộc tuyệt thực vô thời hạn tại Đền Mahabodhi ở Bodh Gaya, thuộc tiểu bang Bihar của Ấn Độ. Những người biểu tình đang yêu cầu quyền kiểm soát hành chính hoàn toàn của Phật giáo đối với ngôi đền, thách thức cơ cấu quản lý hiện có được thiết lập theo Đạo luật Đền Bodh Gaya năm 1949, trao quyền hiện diện đa số trong cơ quan quản lý cho các thành viên theo đạo Hindu.
Đền Mahabodhi, được coi là địa điểm linh thiêng nhất trong Phật giáo, được tôn kính là nơi Siddhartha Gautama đạt được sự giác ngộ. Được xây dựng dưới thời trị vì của Hoàng đế Ashoka vào thế kỷ thứ ba trước Công nguyên, ngôi đền đã bị phá hủy sau cuộc xâm lược vào thế kỷ 12 do Bakhtiyar Khilji của triều đại Ghurid lãnh đạo. Sau đó, địa điểm này đã được tái phát hiện và phục hồi thông qua nỗ lực của Anagarika Dharmapala, một nhà cải cách Phật giáo người Sri Lanka và những người khác. Để ghi nhận tầm quan trọng về mặt văn hóa và lịch sử, ngôi đền đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 2002.
Mặc dù có vị trí trung tâm đối với Phật giáo, việc quản lý Đền Mahabodhi được điều chỉnh bởi Đạo luật Đền Bodh Gaya, trong đó yêu cầu một Ủy ban Quản lý Đền Bodhgaya (BTMC) gồm chín thành viên. Theo Đạo luật, ủy ban bao gồm năm thành viên theo đạo Hindu, bao gồm cả thẩm phán quận Gaya, người giữ chức chủ tịch, và bốn thành viên theo đạo Phật. Những người biểu tình cho rằng cấu trúc này loại trừ cộng đồng Phật giáo khỏi thẩm quyền hợp pháp của mình đối với địa điểm linh thiêng nhất của họ.
Những người biểu tình cũng yêu cầu chấm dứt sự can thiệp của nhà nước vào các vấn đề tôn giáo của Phật giáo. Nhiều người đã lên tiếng lo ngại về những gì họ mô tả là sự bóp méo có hệ thống về lịch sử Phật giáo và những nỗ lực làm giảm bản sắc thiêng liêng của ngôi chùa. Chính quyền tiểu bang Bihar đã bị cáo buộc là phớt lờ những bất bình của họ, và những người biểu tình cáo buộc rằng chính quyền đã sử dụng các chiến thuật đe dọa, bao gồm tạo ra tiếng ồn lớn để phá vỡ các cuộc tụ họp ôn hòa và cản trở tầm nhìn tại địa điểm biểu tình.
Những lo ngại về quản lý đền thờ đã được nêu ra ngoài các vấn đề quản lý. Những người biểu tình đã cáo buộc chính quyền quản lý sai các khoản quyên góp và ngược đãi những người hành hương đến thăm. Cuộc tuyệt thực đã thu hút sự ủng hộ ngày càng tăng của quốc gia và quốc tế. Hơn 500 tổ chức, bao gồm Diễn đàn Phật giáo toàn Ấn Độ và Hiệp hội Phật giáo Ladakh, đã bày tỏ sự đoàn kết với phong trào này. Các báo cáo cho biết những người ủng hộ từ khắp Ấn Độ, bao gồm Tripura, Ladakh, Uttar Pradesh và Maharashtra, đã đến Bodh Gaya để tham gia cuộc biểu tình.
Kể từ khi cuộc biểu tình bắt đầu vào ngày 12 tháng 2, các cộng đồng Phật tử quốc tế cũng đã lên tiếng ủng hộ. Một bản kiến nghị có tên “Đoàn kết: Yêu cầu Phật tử kiểm soát Đền Mahabodhi” đã thu thập được hơn 12.900 chữ ký từ các cộng đồng Phật tử ở Campuchia, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc, Lào, Mông Cổ, Sri Lanka, Thái Lan và Hoa Kỳ:
Chúng tôi, những người ký tên dưới đây, thể hiện sự đoàn kết không lay chuyển với các nhà sư và tín đồ Phật giáo đang biểu tình ở Bodh Gaya để yêu cầu chuyển giao quyền quản lý hợp pháp của Đền Mahabodhi Mahavihara cho cộng đồng Phật tử. Địa điểm linh thiêng này, nơi Đức Phật Thích Ca đạt được giác ngộ, xứng đáng được quản lý bởi những người bảo vệ ý nghĩa tâm linh và lịch sử của nó. (Change.org)
Tuy nhiên, bất chấp áp lực, chính phủ Ấn Độ vẫn chưa chính thức phản hồi các yêu cầu của những người biểu tình.
Phong trào này đã khơi lại các cuộc tranh luận lâu đời về quyền tự chủ tôn giáo và bảo tồn di sản ở Ấn Độ. Những người ủng hộ quyền kiểm soát của Phật giáo cho rằng, xét đến ý nghĩa lịch sử và tâm linh của ngôi đền, cơ cấu hành chính hiện tại là tàn dư lỗi thời của các chính sách thời kỳ thuộc địa cần được sửa đổi. Những người khác cho rằng hệ thống hiện tại, bao gồm cả đại diện Phật giáo, đóng vai trò là cách tiếp cận cân bằng để quản lý một địa điểm có tầm quan trọng về mặt lịch sử đối với nhiều truyền thống tôn giáo.
Akash Lama, một tiếng nói nổi bật trong phong trào, cho biết: “Mọi cộng đồng tôn giáo đều có toàn quyền kiểm soát các địa điểm linh thiêng của mình, nhưng Phật tử lại bị từ chối quyền này. Chính phủ đang hưởng lợi từ Đền Mahabodhi trong khi phớt lờ các yêu cầu của cộng đồng Phật tử”. (The Mooknayak)
Khi cuộc tuyệt thực vẫn tiếp diễn, sự chú ý vẫn đổ dồn vào chính quyền tiểu bang Bihar và các chính quyền trung ương, với những người quan sát đang chờ đợi một giải pháp tiềm năng cho tranh chấp. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo và tổ chức Phật giáo trên toàn thế giới tiếp tục kêu gọi cải cách mà họ tin rằng sẽ khôi phục lại quyền tự chủ hoàn toàn cho một trong những địa điểm linh thiêng nhất của Phật giáo.
