Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc, một trong những sự kiện tôn giáo và văn hóa quan trọng nhất của thế giới, không chỉ là dịp để tôn vinh cuộc đời và giáo pháp của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni mà còn là biểu tượng của hòa bình, từ bi và đoàn kết nhân loại. Năm 2025, Việt Nam vinh dự lần thứ tư đăng cai sự kiện này tại Thành phố Hồ Chí Minh, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình lan tỏa thông điệp nhân văn của Phật giáo đến cộng đồng quốc tế. Với chủ đề “Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm con người: Tuệ giác Phật giáo vì hòa bình thế giới và phát triển bền vững,” Vesak 2025 hứa hẹn không chỉ là một lễ hội tâm linh mà còn là diễn đàn đối thoại toàn cầu về các giá trị hòa bình và phát triển bền vững.
Tổng quan về lịch sử Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc
Đại lễ Vesak, hay còn gọi là Phật Đản, là ngày lễ thiêng liêng kỷ niệm ba sự kiện trọng đại trong cuộc đời Đức Phật: Đản sinh, Thành đạo và Nhập Niết bàn. Từ hàng thế kỷ, Vesak đã được các cộng đồng Phật giáo trên khắp thế giới tổ chức với lòng thành kính và niềm hân hoan. Tuy nhiên, ý nghĩa quốc tế của Vesak được nâng tầm vào năm 1999, khi Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua nghị quyết công nhận Vesak là một lễ hội văn hóa và tôn giáo toàn cầu, nhằm tôn vinh các giá trị hòa bình, từ bi và trí tuệ của Phật giáo.
Kể từ năm 2000, Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc được tổ chức định kỳ tại các quốc gia có truyền thống Phật giáo, với sự tham gia của các nhà lãnh đạo tôn giáo, học giả, chính trị gia và hàng nghìn Phật tử từ khắp nơi trên thế giới. Sự kiện không chỉ là dịp để kỷ niệm các giá trị tâm linh mà còn là diễn đàn để thảo luận về các vấn đề toàn cầu như hòa bình, môi trường, giáo dục và phát triển bền vững. Các hội thảo học thuật, lễ cầu nguyện hòa bình, triển lãm văn hóa và các hoạt động từ thiện đã trở thành những điểm nhấn quan trọng của Vesak, góp phần gắn kết các cộng đồng và lan tỏa thông điệp nhân văn.
Thái Lan, Sri Lanka, Ấn Độ và Việt Nam là những quốc gia tiên phong trong việc đăng cai Vesak Liên Hợp Quốc. Mỗi kỳ lễ hội đều để lại dấu ấn riêng, phản ánh bản sắc văn hóa của quốc gia chủ nhà đồng thời củng cố vai trò của Phật giáo trong việc giải quyết các thách thức của thời đại. Trong số đó, Việt Nam đã khẳng định vị thế của mình qua ba lần tổ chức thành công vào các năm 2008, 2014 và 2019, và đang chuẩn bị cho Vesak 2025 với nhiều kỳ vọng lớn lao.
Vai trò của Việt Nam qua các kỳ Vesak (2008, 2014, 2019)
Việt Nam, với lịch sử hơn 2.000 năm gắn bó với Phật giáo, đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển của Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc, thể hiện vai trò của một quốc gia yêu chuộng hòa bình và giàu truyền thống văn hóa. Mỗi kỳ Vesak được tổ chức tại Việt Nam không chỉ là sự kiện tôn giáo mà còn là cơ hội để quảng bá hình ảnh đất nước, thúc đẩy hợp tác quốc tế và khẳng định chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Nhà nước.
Vesak 2008: Lần đầu tiên tại Hà Nội
Năm 2008, Việt Nam lần đầu tiên đăng cai Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Hà Nội, với chủ đề “Phật giáo góp phần xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.” Đây là lần đầu tiên sự kiện được tổ chức bên ngoài trụ sở Liên Hợp Quốc hoặc Thái Lan, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc quốc tế hóa Vesak. Với sự tham gia của hơn 600 đại biểu quốc tế từ 74 quốc gia, Vesak 2008 đã tạo ra một diễn đàn đối thoại sâu sắc về vai trò của Phật giáo trong việc giải quyết các vấn đề xã hội. Tuyên bố Hà Nội, được thông qua trong sự kiện, nhấn mạnh cam kết của cộng đồng Phật giáo thế giới trong việc thúc đẩy hòa bình và phát triển bền vững. Sự kiện này cũng góp phần nâng cao vị thế của Giáo hội Phật giáo Việt Nam trên trường quốc tế.
Vesak 2014: Ninh Bình – Gìn giữ di sản Phật giáo
Lần thứ hai Việt Nam đăng cai Vesak diễn ra vào năm 2014 tại chùa Bái Đính, tỉnh Ninh Bình, với chủ đề “Phật giáo góp phần thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc.” Sự kiện thu hút hơn 1.500 đại biểu quốc tế từ 95 quốc gia và vùng lãnh thổ. Các hội thảo tập trung vào các vấn đề như biến đổi khí hậu, giáo dục Phật giáo và bình đẳng giới, phản ánh sự gắn kết giữa triết lý Phật giáo và các mục tiêu phát triển toàn cầu. Vesak 2014 cũng để lại dấu ấn với các hoạt động văn hóa đặc sắc như triển lãm di sản Phật giáo, lễ thả chim bồ câu cầu hòa bình và đêm hội hoa đăng. Tuyên bố Ninh Bình nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và thúc đẩy lối sống bền vững, góp phần định hướng các hoạt động Phật giáo trong thập kỷ tiếp theo.
Vesak 2019: Hà Nam – Tăng cường đoàn kết quốc tế
Năm 2019, Vesak được tổ chức tại Trung tâm Văn hóa Phật giáo Tam Chúc, tỉnh Hà Nam, với chủ đề “Cách tiếp cận của Phật giáo về sự lãnh đạo toàn cầu và trách nhiệm cùng chia sẻ vì xã hội bền vững.” Sự kiện thu hút hơn 1.650 đại biểu quốc tế từ 112 quốc gia, cùng hàng chục nghìn Phật tử và du khách. Các hội thảo tập trung vào các chủ đề như công nghệ và Phật giáo, giáo dục vì hòa bình, và trách nhiệm xã hội của các tổ chức tôn giáo. Tuyên bố Tam Chúc kêu gọi sự đoàn kết giữa các quốc gia và tôn giáo để đối phó với các thách thức toàn cầu như xung đột, bất bình đẳng và khủng hoảng môi trường. Vesak 2019 cũng ghi dấu với lễ cung nghinh Xá lợi Phật và các hoạt động văn hóa đa dạng, khẳng định sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại trong Phật giáo Việt Nam.
Qua ba kỳ Vesak, Việt Nam không chỉ thể hiện năng lực tổ chức các sự kiện quốc tế quy mô lớn mà còn khẳng định vai trò của mình như một trung tâm Phật giáo quan trọng của khu vực và thế giới. Những thành công này là nền tảng để Việt Nam tiếp tục đảm nhận vai trò chủ nhà Vesak 2025 với sự tự tin và trách nhiệm cao.
Ý nghĩa đặc biệt của Vesak 2025
Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025, được tổ chức từ ngày 6 đến 8 tháng 5 tại Học viện Phật giáo Việt Nam, Thành phố Hồ Chí Minh, mang ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức và Việt Nam đang kỷ niệm những cột mốc lịch sử quan trọng. Với sự tham gia của khoảng 2.700 đại biểu, trong đó có 1.300 đại biểu quốc tế từ 85 quốc gia, Vesak 2025 không chỉ là sự kiện tôn giáo mà còn là cơ hội để Việt Nam lan tỏa thông điệp về hòa bình, đoàn kết và phát triển bền vững.
Cột mốc lịch sử và văn hóa
Vesak 2025 diễn ra đúng vào dịp Việt Nam kỷ niệm 50 năm Ngày Thống nhất đất nước (1975-2025) và hướng tới 80 năm Quốc khánh (1945-2025). Việc tổ chức sự kiện tại Thành phố Hồ Chí Minh – trung tâm kinh tế, văn hóa năng động của cả nước – mang ý nghĩa biểu tượng, khẳng định tinh thần đoàn kết và khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam. Đặc biệt, lễ cung nghinh Xá lợi Phật từ Ấn Độ và tôn trí Xá lợi trái tim Bồ tát Thích Quảng Đức tại Việt Nam Quốc Tự là những điểm nhấn tâm linh sâu sắc, thể hiện sự gắn bó giữa Phật giáo và lịch sử đấu tranh vì độc lập, tự do của dân tộc.
Lần đầu tiên, 87 bảo vật quốc gia của Phật giáo Việt Nam sẽ được công bố trong khuôn khổ Vesak 2025, minh chứng cho bề dày lịch sử và văn hóa của Phật giáo Việt Nam. Các hoạt động văn hóa như triển lãm mỹ thuật Phật giáo, lễ hội ẩm thực chay, và đêm hoa đăng cầu nguyện hòa bình thế giới sẽ góp phần giới thiệu bản sắc văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế, đồng thời thúc đẩy du lịch và hợp tác văn hóa.
Thông điệp hòa bình và nhân văn
Chủ đề của Vesak 2025 nhấn mạnh các giá trị cốt lõi của Phật giáo: đoàn kết, bao dung, hòa bình và phát triển bền vững. Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với xung đột, biến đổi khí hậu và bất bình đẳng xã hội, những giá trị này mang ý nghĩa thời đại, kêu gọi sự chung tay của các quốc gia, tôn giáo và cá nhân để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn. Các hội thảo học thuật với hơn 950 bài tham luận sẽ tập trung vào các chủ đề như “Nuôi dưỡng bình an nội tâm vì hòa bình thế giới,” “Tha thứ và chữa lành bằng chánh niệm,” và “Phật giáo với các mục tiêu phát triển bền vững,” mang đến những giải pháp thiết thực cho các vấn đề toàn cầu.
Tuyên bố Vesak Thành phố Hồ Chí Minh, được kỳ vọng sẽ thông qua trong sự kiện, sẽ là một cam kết mạnh mẽ của cộng đồng Phật giáo thế giới trong việc thúc đẩy hòa bình, bảo vệ môi trường và đảm bảo công bằng xã hội. Thông điệp này không chỉ phản ánh triết lý từ bi và trí tuệ của Phật giáo mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm của Việt Nam trong việc đóng góp vào các mục tiêu thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc.
Vai trò của Việt Nam trong Vesak 2025
Vesak 2025 là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế của mình như một quốc gia hội nhập, thân thiện và trách nhiệm. Giáo hội Phật giáo Việt Nam, với tinh thần “hộ quốc, an dân,” đã tích cực chuẩn bị cho sự kiện, từ việc xây dựng nội dung hội thảo đến tổ chức các hoạt động văn hóa và tâm linh. Sự kiện cũng là dịp để Việt Nam quảng bá hình ảnh một đất nước giàu truyền thống văn hóa, yêu chuộng hòa bình và sẵn sàng hợp tác với cộng đồng quốc tế vì các mục tiêu chung.
Hơn nữa, Vesak 2025 thể hiện sự trưởng thành của Phật giáo Việt Nam trong việc gắn kết với các phong trào Phật giáo thế giới. Với vai trò nước chủ nhà, Việt Nam không chỉ tổ chức một sự kiện thành công mà còn truyền cảm hứng để các quốc gia khác tiếp tục lan tỏa thông điệp của Vesak trong tương lai.
—
Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 tại Việt Nam là một cột mốc quan trọng, không chỉ đối với Phật giáo mà còn đối với sứ mệnh hòa bình và nhân văn của nhân loại. Với lịch sử tổ chức thành công qua các kỳ Vesak 2008, 2014 và 2019, Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò của mình như một trung tâm Phật giáo và một quốc gia trách nhiệm trên trường quốc tế. Vesak 2025, với thông điệp về đoàn kết, bao dung và phát triển bền vững, sẽ là ngọn lửa soi sáng con đường hướng tới một thế giới an lạc, công bằng và thịnh vượng. Hãy cùng chào đón Vesak 2025 với trái tim rộng mở, để ánh sáng từ bi và trí tuệ của Đức Phật tiếp tục lan tỏa khắp muôn nơi.
