Kết quả là các tác phẩm Thangka được tạo ra ngày càng cẩu thả. Giới chuyên gia kêu gọi cần tìm ra sự cân bằng giữa việc kiếm tiền và bảo tồn nghệ thuật Thangka.
Vẽ tranh Thangka vì tiền
Việc vẽ tranh Thangka ở Nepal bắt đầu vào thế kỷ 11 và sau đó du nhập đến Tây Tạng qua các nhà sư. Đây là loại tranh vẽ hoặc thêu, được treo ở các tu viện hay nơi thờ Phật.
Thangka chủ yếu là tranh về đề tài Phật giáo, được dùng như một công cụ thuyết pháp. Đối với Phật tử khi chiêm ngưỡng các bức Thangka, họ không chỉ cảm nhận vẻ đẹp trang nghiêm mà còn tin rằng sẽ nhận được những điều màu nhiệm phát tỏa ra từ đó.
Cách đây ba thập niên, các nhà sưu tầm tư nhân Trung Quốc và nước ngoài bắt đầu để ý đến loại tranh này. Do vậy giá của các bức tranh hay tác phẩm thêu Thangka ngày càng tăng, hiện dao động từ 5.000 Nhân dân tệ (khoảng 730 USD) tới hàng trăm ngàn Nhân dân tệ, tuỳ thuộc vào kích cỡ, chất liệu và danh tiếng của họa sĩ. Đó là lý do khiến ngày càng có nhiều người lao vào nghề vẽ và thêu tranh Thangka.
"Chúng tôi thầy ngày càng có nhiều thanh niên học vẽ tranh Thangka vì tiền. Ở làng Wutun với khoảng 1.700 dân thì có tới 1.000 người làm nghề vẽ tranh Thangka"- Zhao Chunsheng, thành viên Hiệp hội Các nhà sưu tầm Trung Quốc đồng thời là tác giả cuốn Treasures Of Thangka, nói.
Chất lượng giảm dần
Mặc dù gần đây ở Rekong năm nào cũng có hàng ngàn bức tranh Thangka được ra đời, nhưng chỉ một ít trong số đó là đảm bảo chất lượng.
Xihdao, một họa sĩ Thangka nổi tiếng ở Rekong, nhận xét: "Nhiều họa sĩ trẻ mong muốn tậu được máy tính, ôtô và họ luôn bị những ham muốn đó chi phối trong quá trình vẽ tranh. Ở thời của tôi, các họa sĩ chỉ chú tâm vào việc vẽ tranh và đó là yếu tố quan trọng để có được một tác phẩm đẹp. Trước đây, chúng tôi thường nghe những bài nhạc Phật giáo khi vẽ, còn giờ đây giới trẻ lại nghe pop. Làm sao họ có thể tạo ra được những bức tranh Thangka đẹp nếu như đầu óc luôn bị phân tâm! Hầu hết những người đặt tranh là doanh nhân từ các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu. Các doanh nhân tin rằng những bức tranh mang chủ đề tôn giáo có thể mang lại sự thịnh vượng và điểm lành cho họ. Trong trường hợp của mình, nếu được những người đó đặt làm tranh, tôi sẽ hỏi về gia đình và những mong muốn của họ trước khi quyết định vẽ gì".
Vấn đề nổi cộm nhất hiện nay là nhiều họa sĩ không quan tâm đến những quy tắc của tranh Thangka. Họ vẽ cả những người ngoài đời vào tranh. Một số nhân vật trong tranh Thangka không còn được thể hiện bằng những đặc tính truyền thống của Tây Tạng nữa, chẳng hạn như nhiều nữ thần trông giống người phụ nữ Hán hiện đại và xinh đẹp hơn, còn một số vị thần trong kinh Phật lại trông rất xấu.
Zhao cho rằng: "Thị trường đã đẩy cách vẽ tranh Thangka xa hẳn với khởi thủy của nó. Tranh Thangka phải có tác dụng như một công cụ giáo dục để qua đó người ta có thể học được nhiều điều về đạo Phật. Hơn nữa, một bức tranh Thangka đẹp thì phải bộc lộ được những kỹ năng vẽ, thiếu tinh tế".
Thông thường, để có thể làm ra được những bức Thangka theo đúng chuẩn mực, người ta phải theo học các họa sĩ bậc thầy khoảng 7-8 năm. Nhưng thời gian qua nhiều người trẻ đã "tự học" bằng cách chụp ảnh một số tác phẩm của các họa sĩ Thangka nổi tiếng rồi sao chép lại.
"Như vậy chỉ cần vài tháng là họ đã học được cách vẽ tranh"- Targyea, một họa sĩ lành nghề ở làng Wutun, cho biết.
Hiện nay ở Rekong đã xuất hiện một số đại lý mua tranh với giá rẻ nhưng khi bán ra thì đòi giá cao ngất. "Nếu tình trạng này tiếp diễn thì những bức tranh Thangka đẹp đẽ không còn nữa. Thị trường nhất thiết phải được điều chỉnh", Zhao khẳng định./.
