Những linh hồn phiêu bạt

Chào những linh hồn…

Cách đây hơn 6 năm, vào một buổi chiều mùa đông Hà Nội, tôi đã gặp Boris Lojkine. Lúc ấy, anh đã là một tiến sĩ triết học, đã kiếm được một chân trợ giảng ĐH Paris (điều rất khó thực hiện với những người trẻ tuổi, dù có học hàm học vị cẩn thận). Nhưng anh đã bỏ tất cả, và tay trắng sang Việt Nam, chỉ với mục đích được làm phim, những bộ phim tài liệu về một đề tài: Trường Sơn và chiến tranh Việt Nam.

Qua giới thiệu của một người bạn, biết tôi cũng đã từng vượt Trường Sơn ngày chiến tranh, Boris muốn gặp để hỏi chuyện về Trường Sơn, về cách để có một chuyến vượt Trường Sơn hôm nay đúng theo kiểu những người lính Cụ Hồ đã đi ngày trước. Dĩ nhiên, không phải theo kiểu đi tour du lịch. Nhìn gương mặt trẻ măng nhưng đầy quyết tâm của Boris, tôi biết anh không nói đùa và ý tưởng này của anh không phải nảy ra một cách tức hứng. Sau đó, trong bài viết Có một Trường Sơn của Boris, tôi đã bày tỏ sự cảm phục và khuyến khích Boris thực hiện dự định của mình. Dù bấy giờ tôi cũng chưa nghĩ anh sẽ làm phim về Trường Sơn về chiến tranh Việt Nam như thế nào?

Anh – một chàng trai Pháp (gốc Nga – ông nội Boris là người Nga định cư tại Pháp) – chưa từng biết thế nào là chiến tranh, lại là chiến tranh Việt Nam, anh sẽ làm phim về đề tài hoàn toàn mới mẻ ấy ra sao? Và đêm hôm kia, qua VTV1, tôi đã biết Boris làm phim như thế nào! Xem suốt 55 phút phim Những linh hồn phiêu bạt, tôi đã nhiều lần không cầm được nước mắt. Tôi khóc lặng lẽ, như những nhân vật trên phim của Boris đã khóc. Và tôi nghĩ, có thể hàng vạn người Việt Nam xem phim của Boris cũng đã khóc như tôi. Nhân dân tôi đã khóc khi nhìn thấy nỗi đau dai dẳng của mình, tâm nguyện chưa thực hiện được của mình, như nhìn thấy chính “những linh hồn phiêu bạt” là con em mình, đồng đội mình, những người cha người chồng của mình đang chơi vơi đâu đó trong cõi vô cùng. Sau khi hy sinh 30, 40 năm, linh hồn họ vẫn chưa được đoàn tụ cùng gia đình.

Ngỡ như với thời gian, nỗi đau ấy đã nguôi ngoai. Nhưng không hề. Tôi không hiểu làm sao Boris lại bắt đúng “kênh” này, anh đã “nhập” được vào tâm linh, tâm nguyện của nhân dân tôi, anh đã như một người con từ ngôi nhà nhỏ bé của người vợ mất chồng, người mẹ mất con để cùng ra đi trong cuộc hành hương thiêng liêng và đau khổ kiếm tìm “những linh hồn phiêu dạt”. Và trong cuộc tìm kiếm ấy, cũng là cuộc tìm kiếm vào chiều sâu của lòng chung thủy và tình nghĩa Việt Nam, những phẩm chất thăm thẳm tận nguồn của người Việt Nam đã thể hiện một cách tự nhiên nhất. Không lời bình, không âm nhạc, “chỉ có sự thật và sự thật” như cách nói của Boris, chỉ có tiếng nói, tiếng khóc, những lời nguyện cầu, tiếng cuốc bổ nặng nề vào lòng đất… Chỉ có tình yêu đớn đau, tình đồng đội sâu sắc, chỉ có những ước muốn bình dị, sự nhẫn nại vô cùng, và cả sự chịu đựng tới mức thành bình thường… Tất cả, đó là tâm hồn nhân dân tôi mà Boris đã cảm nhận được.

Tôi không biết những nhà làm phim Việt Nam sẽ nghĩ gì khi xem phim này và nghĩ gì khi Boris nói nhiều lúc anh tưởng đã không thể vượt qua những khó khăn, nhất là khó khăn về tài chính, để thực hiện bộ phim. Không nhà tài trợ, không kinh phí nhà nước, trong khi thực hiện bộ phim, hai đạo diễn Boris và Tuấn Anh nói họ đã nhận được sự giúp đỡ của chính những nhân vật của họ – những người có lẽ còn nghèo hơn cả họ. Phải có một thôi thúc nào ghê gớm lắm người ta mới có thể vượt qua quãng thời gian 4 năm và những khó khăn nhường ấy để hoàn thành bộ phim Những linh hồn phiêu bạt. Và chính linh hồn những liệt sĩ của chúng ta đã phù hộ, nâng đỡ  họ – cả người làm phim lẫn những nhân vật trong phim như chị Tiếp – để thế giới biết người dân Việt Nam phải chịu đựng những mất mát đau khổ như thế nào sau khi chiến tranh đã kết thúc hơn 30 năm.

Thực ra, đây là bộ phim không nói về những liệt sĩ, mà nói về những người Việt Nam đang sống, nói về chiều sâu của tâm hồn Việt Nam, tình yêu thương Việt Nam. Mà những điều đó thì không hề “phiêu dạt”. Xin chân thành cảm ơn đạo diễn Boris Lojkine!

Thanh Thảo (Theo Thanh niên)

“Tìm hồn” – Một bộ phim của Tâm linh

Đó là tên thật của bộ phim tài liệu: “Những linh hồn phiêu bạt”, do hãng A4A Production – Cộng Hòa Pháp sản xuất, vừa được phát trên VTV1 tối 24-7. Một bộ phim không lời bình, không âm nhạc, chỉ có lời đối thoại, tiếng khóc, lời ca của người thân với linh hồn những liệt sỹ đã hy sinh mà chưa tìm thấy hài cốt

Nội dung phim kể về hai cựu chiến binh: Thơ và Đoàn đã bỏ công sức nhọc nhằn mong tìm hài cốt đồng đội của mình tại chiến trường năm xưa. Bên cạnh hai người lính đó còn có một quả phụ đã gần 40 năm chưa đêm nào trọn giấc vì không biết thân xác người chồng là liệt sỹ Tống Ngọc Lưu nay đang bị vùi lấp nơi đâu?. Người xem đã không cầm được nước mắt khi nghe tiếng khấn vái, khóc than của người đàn bà đã phải chịu tang chồng lúc tuổi mới 23. Nay ở tuổi 60, không có con cái ở vậy thờ chồng. Bà đã theo gót chân người chồng vào nơi anh đã từng chiến đấu năm xưa để tìm hài cốt bằng cách gọi hồn! Nơi nghĩa trang liệt sỹ, có nhiều nấm mồ vô danh biết đâu là mộ người thân khi hai đồng tiền âm – dương đã 23 lần tung lên chưa một lần ngửa trên cái đĩa xin quẻ của ông già quản trang. Thế rồi qua một đêm gọi hồn chồng đến khản giọng, bà đành phải bằng lòng ôm nắm đất nghĩa trang nơi có những nấm mồ của đồng đội chồng, coi đó là một phần xương thịt của anh. Bóng bà lặng lẽ cô đơn ôm bọc đất đi về nơi bình minh hé rạng, trong lúc cõi lòng hắt hiu tắt dần hy vọng tìm mộ chồng…Bà đã không có được cái may mắn khi ở hoàn cảnh tương tự như bà Đặng thị Sơ ở Thái Bình đã tìm được hài cốt chồng là LS Lê Văn Huỳnh tại chiến trường Quảng Trị. Đó là một kết thúc không có hậu, nhưng là sự thật đau lòng làm người xem không thể kìm nén xúc động. Phải chăng đó cũng là dụng ý của tác giả?

Có thể nói bằng phương pháp làm phim khá độc đáo và rất mới so với cách làm phim quen thuộc ở Việt Nam, đạo diễn Boris Lojkine đã hoàn toàn chinh phục người xem. Điều làm người ta ngạc nhiên hơn khi ngay sau 55 phút chiếu là buổi giao lưu trực tiếp với đoàn làm phim. Khán giả được thấy một đoàn chỉ có ba  người, kể cả nhà sản xuất và trợ lý đạo diễn người Việt – đạo diễn Lê Tuấn Anh, hãng phim Tài liệu khoa học TW. Người xem đã cảm phục trước ông đạo diễn người nước ngoài còn khá

Bà Tiếp gọi hồn chồng giữa đêm khuya vắng lặng

Điều gì đã khiến một giảng viên triết học phương Tây từ bỏ giảng đường đại học Sorbonne danh tiếng để đi tìm và làm những bộ phim mang đậm nét Tâm Linh Á Đông ở Việt Nam. Cái mà theo quan niệm triết học của ông hoàn toàn khác. Nó trái ngược như hai mặt của đồng tiền âm dương mà bà Tiếp xin quẻ. Ông trả lời điều này khá đơn giản và chân thật: Chỉ muốn nối lại hiện tại với quá khứ gian khổ, đau buồn, nhưng cũng rất hào hùng của Việt Nam để giới thiệu cho thế giới biết các bạn đã từng sống và chiến đấu như thế.! Thật đáng khâm phục và cảm động về nghĩa cử cao đẹp của ông! Rất mong ông sẽ tiếp tục có những bộ phim tương tự về đất nước của chúng ta.

Qua những tìm tòi sáng tạo của đạo diễn Boris, sẽ cho các nhà làm phim Việt Nam những bài học quí báu. Đó là: Chỉ có thể có được một tác phẩm điện ảnh hay, khi ta có một tinh thần thái độ sáng tạo nghệ thuật nghiêm túc. Và trên hết phải xuất phát từ cái Tâm của người nghệ sỹ, dựa trên giá trị chân thực của cuộc sống. Đã đến lúc chúng ta phải cương quyết loại bỏ những phim mỳ ăn liền hoặc những phim nước ngoài không có giá trị về nội dung và nghệ thuật mà lại làm băng hoại đến đạo đức lối sống của người Việt Nam. Một đất nước có mấy ngàn năm văn hiến, được cả thế giới phải kính nể.

Ánh Tuyết (Theo CATPHCM)