Kỷ lục cần chính xác
Hiện nay, Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam-Vietkings (thuộc Tổ hợp sáng tạo Vietbooks) được xem là đơn vị chuyên ghi nhận và công bố kỷ lục lớn nhất và cũng chuyên nghiệp nhất ở Việt Nam. Những năm qua, đơn vị này đã tổ chức đi khắp đất nước để khảo sát và ghi nhận những kỷ lục đang tồn tại hay mới lập nên.
 |
| Họa sĩ Vũ Anh (bên trái), người cắt hình bóng bằng kéo nhanh nhất Việt Nam, đang biểu diễn trước đại diện Vietkings. Ảnh: Vietkings |
Ngoài các kỷ lục do tự tìm, Vietkings còn tiến hành thẩm tra các kỷ lục do những cơ quan hành chính ở các địa phương, các ban ngành đoàn thể, hiệp hội ngành nghề… giới thiệu.
Do nhu cầu muốn được ghi tên vào danh sách kỷ lục không nhỏ, trong khi đây là một vấn đề đòi hỏi tính chính xác cao, nên việc xác nhận kỷ lục khá nhiêu khê. Đầu tiên là việc ghi nhận các thông tin sơ bộ về kỷ lục theo mẫu có sẵn như nội dung kỷ lục, kế hoạch thực hiện, hình ảnh phác thảo…
Những thông tin này sẽ được đưa vào ngân hàng dữ liệu của Vietkings để đối chiếu nhằm tránh trùng lắp. Sau đó, kỷ lục sẽ được chuyển đến Hội đồng tư vấn hoặc các cơ quan ban ngành liên quan đến kỷ lục để nhận xét góp ý. Bên cạnh đó, thông tin về kỷ lục cũng được đưa lên trang web của trung tâm trong 1 tháng để lấy ý kiến phản biện.
Như vậy, một kỷ lục để được xác nhận phải được sự chấp nhận về chuyên môn của cơ quan, chuyên gia về lĩnh vực liên quan đến kỷ lục và sự đồng thuận của độc giả.
Còn nhiều tranh cãi
Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có nhiều kỷ lục rất khó xác định tính chính xác về mặt kỹ thuật, như kỷ lục về người cao tuổi có thời gian lên đến trên 100 năm. Trải qua biến động của lịch sử, các giấy tờ, tài liệu không còn khiến việc xác minh gặp rất nhiều khó khăn.
Trong những trường hợp này, việc thẩm định thông tin đành dựa vào các biện pháp gián tiếp như giấy tờ hành chính hiện nay, hỏi thăm qua người thân, hàng xóm, đối chiếu hình ảnh lưu lại với các sự kiện lịch sử… Tuy nhiên, đôi khi tính chính xác trong trường hợp này cũng chỉ là tương đối.
Vấn đề bản quyền cũng là một yếu tố gây khó khăn cho các nhà làm kỷ lục. Vụ ông Vũ Ngọc Toản, người được trao danh hiệu kỷ lục trong sáng tác nhạc Phật giáo nhiều nhất đã gây tranh luận, do ông lấy những bài dân ca, nhạc quốc tế, nhạc Hoa, thậm chí lấy cả những ca khúc của các nhạc sĩ Việt Nam đương đại rồi đặt lời mới, chứ không phải sáng tác mới hoàn toàn.
Xảy ra sự cố này, nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là do Hội đồng thẩm định của Vietkings vẫn còn thiếu các cố vấn về luật, nhất là luật bản quyền, để xác định tính hợp pháp của việc tạo ra tác phẩm mới từ tác phẩm gốc có bản quyền.
Đó là những trường hợp kỷ lục có nhân vật cụ thể, có nhiều trường hợp kỷ lục gây tranh cãi, thậm chí hiểu lầm nghiêm trọng.
Đơn cử như vụ bánh chưng bánh dày có xốp gây dư luận trước đây. Bên thực hiện lý giải là xốp dùng để giữ cho bánh đúng hình dáng vì bánh quá to, bên phản biện cho rằng bánh để ăn mà cho xốp vào dù để làm gì cũng không được. Có vẻ ai cũng có lý và người ghi nhận kỷ lục đứng trước sự khó khăn khi xác nhận những kỷ lục dạng này.
Bệnh thành tích?
Rất nhiều người vẫn có thói quen lên án rằng những vụ việc như trên là hậu quả của căn bệnh thành tích. Tuy nhiên, điều đầu tiên cần chú ý rằng bản thân việc lập kỷ lục cũng chính là ở nhu cầu thành tích.
Việc cố gắng tạo thành tích thông qua việc lập kỷ lục không có gì là sai trái, ngược lại nó còn giúp nâng cao những giới hạn của con người, giúp cho cộng đồng biết thêm về những điều thú vị trong cuộc sống.
Nhưng một điều cũng cần nhìn nhận là kỷ lục Việt Nam hiện nay vẫn còn thiên về tính nhân tạo mà thiếu hụt hẳn thành tích tự nhiên, vốn được xem là một biện pháp hay để quảng bá hình ảnh đất nước.
Theo ông Lê Trần Trường An, Tổng Giám đốc Vietkings, sắp tới đơn vị này sẽ phối hợp với các trung tâm sinh thái nghiên cứu rừng, biển, các khu bảo tồn thiên nhiên… để tìm kiếm kỷ lục tự nhiên. Với sự xuất hiện của các kỷ lục tự nhiên, việc xác nhận và xác lập các thành tích kỷ lục ở Việt Nam sẽ trở nên cân đối và hợp lý hơn so với hiện nay.
