Tuy nhiệm vụ là canh cửa thành, nhưng thời buổi thanh bình thịnh trị quá, có gì bất trắc đâu mà phải lo lắng. Thế nên, vào thời khắc đã quá nửa đêm này, họ đều say ngủ, có khi đang chìm trong bao giấc mộng đẹp không chừng!
Hai con ngựa ra khỏi cổng thành mà không ai hay biết. Trời quá tối, không nhìn rõ hình dáng và sắc phục của hai người trên lưng ngựa. Nhất là, cả hai đều im lặng. Vó ngựa vẫn chậm rãi thêm một đoạn nữa, dường như để giữ an toàn, đủ khoảng cách không làm thức giấc đám lính canh, hay tâm người trên lưng ngựa đang có chút bâng khuâng, lưu luyến? Một người bỗng dừng cương, quay nhìn về phía cổng thành, chắp tay, vái ba lạy. Xong, bằng một thái độ cương quyết, người ấy giật giây cương. Con ngựa trắng chồm lên, tuân lệnh chủ, nhắm hướng nam mà phi nước đại.
Người và ngựa bên cạnh cũng làm theo như thế. Trong bóng đêm, tiếng vó ngựa rộn rã reo vui, đánh thức những vườn cây hồng táo, những ruộng lúa xanh rì, những đường dốc lên đồi cỏ, những lối sỏi ven suối trong veo. Tiếng vó ngựa cũng ca hát với rừng cây, khóm trúc, với làng mạc, thôn xóm, với ruộng lúa, nương dâu, với dòng sông, với núi, với sương đêm… Hình như vạn hữu, nơi vó ngựa đi qua đang cùng hòa tấu một bài ca bất tận.
Đôi ngựa cứ thế, nhắm hướng nam mà phi nhanh trong bóng đêm. Bấy giờ, bầu trời long lanh trăng sao cho thấy lờ mờ bóng người trên lưng ngựa. Người cưỡi ngựa trắng vận hoàng bào, người cưỡi ngựa hồng vận áo chẽn lục. Họ đi, như đã có chủ đích. Im lặng mà đi. Như giòng sông. Im lặng mà không ngừng. Im lặng mà ra biển. Im lặng mà trở thành trùng dương, thành bao la, thành vô tận…
Một sự im lặng hùng tráng!
Bấy giờ, bóng đêm đang loãng dần. Ánh dương chưa lên nhưng vầng mây hồng nhạt đã hiện. Xa xa là cánh rừng trúc xanh mướt, rậm rạp, mạnh mẽ như muốn vươn tay đón bình minh.
Người vận hoàng bào ghìm cương con ngựa trắng chậm lại, rồi dừng hẳn. Người vận áo chẽn lục cũng làm theo.
– Ta nghĩ, đã tới nơi.
– Thưa…
Người vận hoàng bào đã xuống ngựa. Và làm như không nghe thấy giọng nói nghẹn ngào của kẻ đồng hành. Người ấy vuốt ve con ngựa trắng, âu yếm ôm lấy đầu nó. Con ngựa ngẩng nhìn rồi cũng dụi đầu vào vòng tay chủ. Khi ấy, người vận áo chẽn lục cũng đã xuống ngựa, rồi quỳ trên nền đất ẩm. Vẫn làm như không thấy cử chỉ của kẻ đồng hành, người vận hoàng bào nhìn vào đôi mắt long lanh của bạch mã mà chân thiết nói rằng:
– Kiền-trắc, ta cám ơn con đã đưa ta tới những nơi ta muốn tới. Bao năm nay ta đã cùng con chứng kiến muôn vàn cảnh khổ của trần gian. Con có nhớ hay không, Kiền-trắc?
Lần đầu, con đưa ta ra bốn cửa thành, để ta thấy được bốn cảnh khổ: sinh, lão, bệnh, tử. Đó là chặng đường không một chúng sinh nào thoát khỏi. Con có biết là từ cảnh đó, lòng ta đã khởi lên nghi hoặc “chẳng lẽ chúng sinh phải chìm đắm mãi trong luân hồi đau khổ này? Phải có con đường thoát khổ chứ! Con đường đó là gì? Con đường đó ở đâu? Ai sẽ tìm ra? Ai sẽ dẫn dắt? Hạnh phúc là gì? Nếu cười hôm nay mà khóc ngày mai, nếu có hôm nay mà mất ngày mai thì đó không phải là hạnh phúc! Đó chỉ là bóng! Vậy hạnh phúc đích thực ở đâu?”.
Kiền-trắc ơi, ta đã không thể ngừng – dù chỉ phút giây – băn khoăn về những dấu hỏi đó. Ta biết rằng, rồi một ngày, chính ta phải đi tìm. Muốn đi tìm, ta phải dứt bỏ đời sống ràng buộc, dù đời sống đó là cung vàng điện ngọc. Tìm được hay không, ta chưa biết, nhưng biết chắc rằng, ta phải bắt đầu cuộc tìm kiếm.
Ngày bắt đầu đó chính là hôm nay, là giờ phút này. Ta vừa giã từ hoàng gia. Bây giờ, ta cám ơn con và sẽ giã từ con. Ta sẽ đi vào cánh rừng kia và sẽ bắt đầu đời sống của người sa-môn không nhà.
– Điện hạ!…
Người vận áo chẽn lục khóc nấc lên, vẫn quỳ gối mà hai tay ôm mặt, khóc nức nở. Người ấy biết rằng lời nói với Kiền-trắc chính là nói cho anh ta nghe.
– Xa-nặc, anh đã hiểu lòng ta rồi mà! Anh đã biết có ngày ta sẽ rời hoàng cung, phải không?
Anh không phải chỉ là người đánh xe mà còn là bạn tốt của ta bấy lâu nay. Chính vì vậy mà ta sẽ nhờ cậy anh thêm một việc quan trọng.
Trong khi Xa-nặc chưa kịp hiểu gì thì nhanh như cắt, người vận hoàng bào đã rút thanh đoản kiếm đeo bên hông, nghiêng đầu, cắt đứt mái tóc xanh và tháo chuỗi ngọc đeo nơi cổ trao cho Xa-nặc:
– Anh đem hai kỷ vật này về dâng lên phụ vương và di mẫu ta, thay lời tạ tội. Anh hãy thưa rõ tâm nguyện của ta, ta tin là hoàng gia sẽ thông cảm mà thôi.
– Trăm lạy Điện hạ, dầu Điện hạ đi đâu cũng xin cho con theo hầu. Xin đừng bắt con về báo tin dữ này. Trăm lạy Điện hạ, xin Điện hạ rũ lòng thương con.
– Đừng làm ta thất vọng, Xanặc. Giờ này chắc hoàng gia đang xôn xao đi tìm ta. Anh là người duy nhất giúp ta đem tin về. Hãy đứng lên và dắt Kiềntrắc cùng về. Hãy chăm sóc nó thay ta. Đi mau đi!
Nói rồi người ấy tiến tới, đỡ Xa-nặc đứng dậy, ôm bạn giây lát, vuốt ve hai con ngựa, rồi, không nói gì thêm nữa, người ấy thong thả đi về phía cửa rừng.
Xa-nặc đứng lặng, nhìn theo từng bước chân vị Thái tử, nay là những bước chân đầu tiên của vị sa-môn quyết tâm đi tìm Đạo Cả, giúp chúng sinh thoát khỏi lưới vô minh luân hồi. Bấy giờ, ánh dương vừa rạng ở phương đông, lấp lánh những vệt nắng tinh khôi óng ánh, rực rỡ cánh rừng trúc, nơi vị Thái tử con vua Tịnh Phạn của dòng họ Thích-ca vừa đổi chiếc hoàng bào cho người thợ săn để mặc vào mình tấm áo samôn bạc màu phấn tảo. Đó là ngày tám, tháng hai của năm xa xưa, ngày Thái tử Tất-đạt-đa “bán dạ du thành, xuất gia tầm đạo”.
