PGVN

Trong cuộc tranh đấu bảo vệ Phật Giáo năm 1963, nhiều sự kiện nổi bật, đã trở thành tiêu biểu cho cả phong trào. Trước tiên, đó là ngọn lửa Thích Quảng Ðức đã bùng lên như một ánh đuốc dẫn đường cho cả đại khối quần chúng đứng lên đòi hỏi quyền tự do căn bản của mình, ngọn đuốc đã đánh tan màn vô minh đang che phủ cả miền Nam Việt Nam khi đó : chế độ độc tài vô nhân Ngô đình Diệm. Sự việc Hòa Thượng Trí Quang, người lãnh đạo phong trào đã trốn thoát mạng lưới công an, mật vụ trong đêm 21.8.1963 được ghi lại vô cùng sống động, giúp chúng ta hình dung lại những ngọn đòn quyết liệt mà chính quyền nhà Ngô đã dành cho phong trào Phật Giáo khi ấy .

Với đức độ siêu thoát và viên dung của Đức Pháp chủ, chúng ta không thể dùng bất cứ tiêu chuẩn giá trị nào, bằng danh lợi hay khen chê, mà đánh giá được, bởi lẽ tự thân Ngài đã là một mực thước đầy đủ phước tuệ, vượt ngoài những mực thước thường tình. Nghĩa là, không phải nhờ có sự ca ngợi của chúng ta mà Ngài mới được cao cả và, trái lại, cũng không phải vì sự chê bai của thế nhân mà Ngài bị thấp xuống.

Chiếc thuyền ra khơi tránh được những bão táp phong ba; ấy là nhờ người thuyền trưởng tài ba, lỗi lạc. Giáo hội Phật giáo Việt Nam được củng cố và trang nghiêm; Tăng tín đồ kết hợp thành một khối đông đảo có nề nếp, có kỷ cương; ấy là nhờ bậc lãnh đạo có đạo đức gương mẫu, có học vấn uyên thâm mới ý thức dẫn đạo Tăng tín đồ đi đúng đường lối xây dựng ngôi nhà Đạo pháp trên tinh thần vô ngã, vị tha của đạo Phật. Đó là cái nhìn Chính Kiến - kiến giải chân chính - mới tránh khỏi những vấp ngã, những cạm bẫy của dục vọng, của Ma Vương.

Con có phước duyên được gặp Đức Pháp chủ lần đầu trong dịp cùng phái đoàn Phật giáo miền Nam ra thăm miền Bắc và Thủ đô vào khoảng tháng 10 năm 1979. Lần thứ hai, con được gặp lại Ngài trong dịp chư Tôn đức Tăng già hai, miền Nam - Bắc họp tại Thành phố Hồ Chí Minh đầu mùa xuân Canh Thân 1980 để trao đổi ý kiến thành lập Ban Vận động Thống nhất Phật giáo Việt Nam (BVĐTNPGVN).

Vào năm 1981, khi tham dự Đại hội thống nhất Phật giáo tổ chức tại Hà Nội, lần đầu tiên tôi được phước duyên diện kiến Hoà Thượng Quảng Bá, một vị danh Tăng mà các vị tôn túc miền Nam thường nhắc đến. Khi còn là học Tăng, tôi cũng đã nghe Hoà Thượng Thiện Hoà ca ngợi Ngài là bậc chân tu đức hạnh. Quả thật, đúng như tôi đã nghe kể về Hoà Thượng Quảng Bá, khi tận mắt nhìn thấy nét mặt hiền hoà, lời nói đức độ, tâm hồn khoan dung của Ngài.

Sư Cụ cố Pháp Chủ, người mà tôi đã được hai lần bái kiến tại chùa Hồng Phúc (Hoè Nhai) với lòng tràn trề kính mến

Chúng tôi không có hân hạnh được giao tiếp nhiều với Đại lão Hoà thượng, nhưng mỗi khi có dịp ghé Hà Nội, chúng tôi đến bái kiến cố Đại lão Hoà thượng, những dịp như vậy đã để lại trong tâm tư chúng tôi những ấn tượng sâu sắc không bao giờ quên được.

Khi tôi đang là học tăng trường An Nam Phật học Huế những năm 1936-1945, tôi đã có nghe tên cụ Đồng Đắc mà các vị tôn túc trong Sơn môn Huế lúc bấy giờ thỉnh thoảng nhắc đến trong những cuộc đàm đạo của các vị.

Ngày 23/12/1993

Khi chiếc đồng hồ trên tường của bệnh viện Hữu Nghị Việt – Xô vừa báo 5 giờ 5 phút thì nhịp tim Đức Pháp Chủ vừa ngừng đập giữa lời kinh trợ niệm của Chư vị giáo phẩm Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Thành hội Phật giáo Hà Nội và môn đồ pháp quyến.

Nam Mô Bản Sư Thích Ca Mâu Ni Phật

Kính bạch:

- Chư tôn Hoà thượng, Chư Thượng tọa, Đại đức Tăng, Ni, Quý đạo hữu trong Hai Hội đồng Giáo hội Phật giáo Việt Nam,

- Chư tôn Hoà thượng, Chư Thượng toạ, Đại đức Tăng, Ni, Quý đạo hữu Phật tử thuộc Ban Trị sự Thành hội Phật giáo Hà Nội và các Ban Trị sự Tỉnh, Thành hội toàn quốc,