Phong tục

Khi những chùm pháo hoa rực rỡ màu trùm lên bầu trời chào đón thời khắc giao thừa thiêng liêng cũng là lúc mọi người, mọi nhà cùng nhau hướng về bàn thờ tổ tiên, cùng nhau đi lễ cầu phúc, cầu an cho gia đình và bản thân.

Tết Nguyên Đán là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống Việt Nam từ hàng ngàn đời nay, là điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới; giữa một chu kỳ vận hành của đất trời, vạn vật cỏ cây.

Nói đến ngày tết âm lịch, còn được gọi là Tết Nguyên Đán hay Tết Cổ Truyền của dân tộc, từ lâu đã có một vài ý kiến trong việc so sánh tương quan lợi - hại và được - mất giữa âm và dương lịch (bài viết này xin được dùng từ Tết Tây và Tết Ta).

Người dân TP. Hồ Chí Minh thường chọn chùa chiền làm nơi hóa vàng mùng 3 Tết, còn tại Hà Nội, các gia đình vẫn làm cơm, thắp hương, hóa vàng tại nhà.

Nằm lặng lẽ trong một con ngõ nhỏ phố Ngô Quyền (Hà Nội), ngôi nhà giản dị của nhà Hà Nội học (HNH) Nguyễn Vinh Phúc ấm áp thân tình. Giữa miên man sách báo được xếp tràn trên các bậc cầu thang và các bằng khen treo kín tường, ông ngồi trầm tư, kể về cách người Hà Nội ăn Tết từ những năm đầu thế kỷ XX...

Tết Nguyên Đán trong cung đình thể hiện nổi bật nhất, trang trọng nhất nghi thức của Tết Việt Nam xưa. Ngoài những nét cổ truyền và phổ biến như Tết trong dân chúng, Tết nơi cung đình mang dáng vẻ độc đáo riêng của sự tôn nghiêm và quyền lực.

Hơn bảy trăm năm trước, Điều Ngự Giác hoàng Trần Nhân Tông, một chiều, từ đỉnh cao non thiêng Yên Tử, phóng tuệ quang bát nhã nhìn về phương Nam, thấy chân trời nơi cuối đất, một đồng bằng mênh mông, sông dài cuồn cuộn chảy, phù sa tuôn biển rộng, chim lớn rợp trời cao, cá tôm bơi đặc nước, bèn nảy ý tuần du phương Nam.

Gà là con vật quen thuộc, gần gũi với người nông dân Việt Nam. Nó là vật nuôi để lấy thịt, cung cấp nguồn thực phẩm cho con người. Và tiếng gà gáy từ bao đời nay là âm thanh quen thuộc ở các miền quê Việt Nam: âm thanh báo thức cho mẹ ra đồng, cho chị gánh hàng ra chợ…

Cứ mỗi độ xuân về Tết đến gặp gỡ nhau người ta hay chúc mừng “năm mới phát tài”. Ðiều đó cũng có nghĩa bạn đang được cầu chúc thọ hưởng một đời sống giàu có phồn vinh hạnh phúc.

Đó là Lễ Động Thổ sau ngày mồng 3 Tết, lễ Thần Nông, thượng nguyên, khai hạ, du xuân, khai bút, khai ấn...