Ni sư đáng kính người Đài Loan, Thích Chiếu Huệ (Ven. Shih Chao-hwei), một nhà hoạt động Phật giáo nhập thế, học giả và tác giả nổi tiếng toàn cầu, gần đây đã chủ trì một lễ xuất gia lịch sử tại Đài Loan. Trong buổi lễ này, 10 vị tỳ-kheo-ni đảm nhận vai trò truyền giới truyền thống “Tam sư Thất chứng”, với Ni sư Thích Chiếu Huệ làm Hòa thượng Đàn đầu, đã truyền giới cho cư sĩ nam Đặng Dung (Deng Rong), người đã thọ giới và được ban pháp danh là Kiên Nghĩa (堅義).
Lễ xuất gia này đánh dấu một bước ngoặt trong Phật giáo Trung Hoa đương đại, và đã làm dấy lên tranh luận trong cộng đồng Phật giáo về việc diễn giải giới luật, vai trò giới tính trong truyền giới, cũng như mối quan hệ giữa tôn giáo và sự thay đổi xã hội. Toàn bộ lễ truyền giới đã được ghi hình và chụp ảnh, dự kiến sẽ chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội và YouTube để tăng cường sự tương tác cộng đồng.
Lễ xuất gia được tổ chức vào ngày 5 tháng 5, trùng với ngày kỷ niệm đản sinh của Đức Phật Thích Ca, đã gây chấn động tại Đài Loan vì thách thức các chuẩn mực giới tính lâu đời trong Phật giáo — theo truyền thống, chỉ có tăng sĩ nam mới được truyền giới cho người nam. Hành động này được xem là sự phá vỡ vai trò giới tính đã định hình trong Tăng đoàn, và theo ban tổ chức, nó phù hợp với giáo lý của Đức Phật Thích Ca về bình đẳng trong khả năng giác ngộ tâm linh.
Khoảng 60 người đã tham gia sự kiện, bao gồm chư Tăng Ni và các cư sĩ hộ pháp. Lễ xuất gia này tuân theo truyền thống giới luật Dharmaguptaka, một nhánh cổ của Phật giáo, dựa vào các bộ luận cổ điển như Tứ Phần Luật và Giới Kinh Truyền Thống.
Là một tiếng nói hàng đầu cho giải phóng, trao quyền và Phật giáo nhập thế đầy từ bi ở châu Á và thế giới, Ni sư Chiếu Huệ là một học giả nổi tiếng với hơn 20 cuốn sách và hơn 70 bài nghiên cứu. Bà là người sáng lập Hội Bảo vệ Sinh mệnh (Life Conservationist Association), một nhà vận động nhiệt thành cho quyền động vật, và đã viết nhiều bài nghiên cứu về bảo tồn thiên nhiên và động vật hoang dã. Ni sư cũng là người ủng hộ mạnh mẽ hôn nhân đồng giới và là một nhân vật chủ chốt trong phong trào ủng hộ việc truyền giới cho nữ giới trong mọi truyền thống Phật giáo.
Ni sư Chiếu Huệ sinh năm 1957 tại Yangon, Myanmar (trước đây là Rangoon, Miến Điện), trong một gia đình người Hoa di cư từ tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, để tránh chính quyền cộng sản. Khi 8 tuổi, bà cùng gia đình chuyển đến Đài Loan, nơi bà phát triển vượt bậc trong học tập. Sau khi tốt nghiệp Đại học Sư phạm Quốc gia Đài Loan, bà xuất gia trở thành một ni cô. Năm 1994, bà bắt đầu giảng dạy tại Đại học Công giáo Phụ Nhân (Fu Jen Catholic University) và từ năm 1997 giảng dạy môn tôn giáo học tại Đại học Huyền Trang (Hsuan Chuang University). Năm 2004, bà thành lập Trung tâm Nghiên cứu Đạo đức Ứng dụng và tiếp tục làm giám đốc đến nay.
Hiện bà là Viện trưởng đào tạo sau đại học của Trường Đại học Phật giáo Hồng Sĩ và tu viện Hồng Sĩ, đồng thời là Chủ nhiệm khoa Tôn giáo học tại Đại học Huyền Trang, nơi bà giảng dạy triết học và đạo đức Phật giáo với trọng tâm về quyền động vật. Năm 2007, bà được trao Huy chương Văn học Nghệ thuật Trung Hoa lần thứ 48 vì đóng góp xuất sắc cho đối thoại liên văn hóa, và năm 2009, nhận Giải thưởng Phụ nữ Xuất sắc trong Phật giáo. Năm 2021, bà nhận Giải thưởng Hòa bình Niwano lần thứ 38 từ Quỹ Hòa bình Niwano của Nhật Bản. Bà cũng là cố vấn tâm linh cho Mạng lưới Phật giáo Nhập thế Quốc tế (INEB).
Tuy nhiên, lễ xuất gia và những tác động rộng lớn của nó đã vấp phải phản ứng chỉ trích từ nhiều vị cao tăng trong cộng đồng Tăng sĩ Đài Loan, cho rằng hành động này có thể làm suy yếu kỷ luật tu hành và các ranh giới truyền thống của Tăng đoàn.
Thượng tọa Quốc Thanh (Ven. Guoqing) của chùa Viên Thông (Yuantong Monastery), một trong những vị tăng sĩ có uy tín nhất trong việc truyền giới tại Đài Loan, đã nhấn mạnh trong một bài pháp thoại sau lễ xuất gia rằng giới luật Phật giáo là nền tảng của con đường tu tập và không nên tùy tiện thay đổi. Ông trích dẫn quyết định của Đại hội Kết tập Kinh điển lần đầu tiên rằng các giới luật do Đức Phật ban hành không được tự ý bãi bỏ. Theo ông, Tăng truyền giới cho Tăng, và Ni truyền giới cho Ni, việc tỳ-kheo-ni truyền giới cho nam giới là vi phạm nghiêm trọng giới luật.
Một tuyên bố công khai khác, đề ngày 11 tháng 5, viết như sau:
Gần đây, trong cộng đồng Phật giáo đã diễn ra một sự kiện quan trọng, trong đó một nhóm tỳ-kheo-ni đã thực hiện lễ cạo tóc và truyền giới cụ túc cho một nam giới. Sự kiện này là một vi phạm nghiêm trọng các giới luật do Đức Phật thiết lập. Nhằm duy trì sự hiểu đúng, bảo vệ sự trong sáng của Phật pháp và ngăn ngừa sự hiểu lầm trong công chúng, chúng tôi tuyên bố như sau:
Chúng tôi nghiêm khắc lên án hành vi của 10 vị tỳ-kheo-ni tham gia, vì họ đã vi phạm giới luật của Đức Phật.
Chúng tôi không công nhận tư cách tu sĩ của người nam đã thọ giới.
Chúng tôi kêu gọi tất cả các tu sĩ hãy giữ gìn giới luật một cách nghiêm khắc, cùng nhau bảo vệ Phật pháp, duy trì kỷ luật và sự thanh tịnh của Tăng đoàn, để Chánh pháp được trường tồn và giáo lý của Đức Phật được hưng thịnh.
Các tổ chức ký tên:
Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc
Liên đoàn Phật giáo Đài Loan
Hiệp hội Tỳ-kheo-ni Trung Quốc
Liên đoàn Phật giáo Nhân văn
Hiệp hội Tăng đoàn Trung Quốc
Hiệp hội Bảo vệ Tăng đoàn Phật giáo Trung Quốc
Hiệp hội Bảo vệ Tăng đoàn Tainan
Hiệp hội Phật giáo Cơ Long
Hiệp hội Phật giáo Thành phố Tân Bắc
Hiệp hội Phật giáo Huyện Miêu Lật
Hiệp hội Phật giáo Thành phố Đài Trung
Hiệp hội Phật giáo Đài Trung Mở Rộng
Hiệp hội Phật giáo Huyện Chương Hóa
Hiệp hội Phật giáo Huyện Nam Đầu
Hiệp hội Phật giáo Huyện Vân Lâm
Hiệp hội Phật giáo Thành phố Gia Nghĩa
Hiệp hội Phật giáo Huyện Gia Nghĩa
Hiệp hội Phật giáo Thành phố Đài Nam
Hiệp hội Phật giáo Đài Nam Mở Rộng
Hiệp hội Phật giáo Thành phố Cao Hùng
Hiệp hội Phật giáo Cao Hùng Mở Rộng
Hiệp hội Phật giáo Huyện Bình Đông
Hiệp hội Phật giáo Huyện Đài Đông
Hiệp hội Phật giáo Huyện Hoa Liên
Hiệp hội Phật giáo Huyện Nghi Lan
Hiệp hội Phật giáo Huyện Bành Hồ
Hiệp hội Phật giáo Huyện Kim Môn
Hội Công đức Liên Trì Tân Xã Đài Loan
Hiệp hội Hành giả Tôn giáo Trung Quốc
Quỹ Từ thiện Khai Chính Rinpoche
Quỹ Văn học Bách Khoa Tỳ-kheo-ni Trung Quốc
Tăng đoàn Tỳ-kheo-ni Ánh Quang
Trường Cao đẳng Phật giáo Tỳ-kheo-ni Ánh Quang
Quỹ Giáo dục và Văn hóa Quốc tế Từ Long
Trường Cao đẳng Phật giáo Nữ Đài Nam
Tu viện Tỳ-kheo-ni Nam Lâm
Chùa Nghĩa Đức
Thiền viện Trung Đài
Lễ xuất gia do Ni sư Chiếu Huệ chủ trì là một dấu mốc quan trọng trong cuộc đối thoại về bình đẳng giới, quyền lực tôn giáo và cách thể hiện Phật pháp trong thời hiện đại. Sự kiện cũng làm nổi bật mâu thuẫn giữa các nhà cải cách và những người tuân thủ chặt chẽ giới luật truyền thống. Những người ủng hộ cho rằng đây là sự phục hồi tầm nhìn bình đẳng nguyên thủy của Đức Phật, và một số học giả lập luận rằng các văn bản Phật giáo sơ kỳ cho thấy Tăng đoàn từng thích nghi giới luật theo bối cảnh văn hóa – xã hội thay đổi.
Tình huống này cũng phản ánh những tranh cãi đang diễn ra trong truyền thống Theravāda, nơi dòng truyền giới tỳ-kheo-ni vẫn còn gây tranh luận. Một số quốc gia như Thái Lan cấm truyền giới cụ túc cho nữ do cho rằng có sự đứt đoạn lịch sử, trong khi những nước khác đã khôi phục dòng truyền giới nữ thông qua sự hợp tác liên tông. Trong truyền thống Tây Tạng, dù việc truyền giới tỳ-kheo-ni được công nhận là hợp pháp, nhưng vẫn gặp nhiều rào cản hệ thống và chính trị, dù đã được Đức Đạt Lai Lạt Ma và nhiều lãnh đạo tâm linh nổi bật khác công khai ủng hộ.
