Mỗi chi tiết mỹ thuật cần thể hiện sức diệu dụng và thần sắc của Phật (phần lộ ra bên ngoài) sao cho đúng với mô tả về 32 tướng tuyệt hảo trong kinh Đại Bát Nhã Ba-la-mật-đa. Nghĩa là từ tóc (vòng xoắn ốc) tới tai, mũi, cổ, và nhất là đôi mắt, miệng, hai vai, đỉnh đầu, vốn là những nơi Phật bất ngờ phóng hào quang để xoa dịu những bất hạnh của chúng sanh trên cõi đời và soi sáng những góc tối buồn thương nhất dưới địa ngục A-tỳ.
Cứ thế, qua 18 tháng ròng rã, tượng hoàn tất toát lên màu ngọc xanh và bóng sáng từ bi hiếm thấy: "Toàn thân đức Phật ngồi trên tòa sen trong tư thế Padmasana nghĩa là Liên hoa tọa, như các bạn thấy đó" – ông Ian Green nói. Riêng hai bàn tay tượng Phật Ngọc được tạo hình mỹ thuật, với bàn tay phải (thòng xuống chấm đất), các ngón tay sít sao úp vào phía trong, gần đầu gối bên phải, còn bàn tay trái (ngửa ra với các ngón hơi cong lên) đặt giữa hai đùi. Thủ ấn này gọi là Xúc địa ấn – theo nghĩa đen là "thủ ấn chạm mặt đất", tiếng Sanskrit: Bhumisparsa Mudra – ông Ian Green giải thích nhanh.
Nhưng Xúc địa ấn vẫn rất lạ đối với nhiều người, vì họ thường quen chiêm ngưỡng các tượng Phật trong tư thế Ấn đại định (hai bàn tay đặt lên nhau và hai ngón cái chạm nhau, đặt giữa hai đùi), hoặc Ấn thiền định (tay trái chồng lên tay mặt, mười ngón đều duỗi thẳng). Ấn đại định, thiền định như trên thường thấy thể hiện qua nghệ thuật tạo hình ở các tượng Phật đang thờ trong nhiều ngôi chùa lớn của TP.HCM, biểu thị sức tự tại vô lượng của chư Phật, còn gọi: "tướng Định pháp giới". Còn ấn Xúc địa của tượng Phật Ngọc biểu thị điều gì?
Để tìm câu trả lời, chúng tôi tiếp xúc với hòa thượng Thích Quảng Hiển, Hiệu trưởng trường Cao trung Phật học kiêm Trưởng ban kiến thiết Đại Tùng Lâm Bà Rịa – Vũng Tàu – nơi vừa tôn trí tượng Phật Ngọc trong suốt tuần qua (21 – 26.3) trước khi cung nghinh về TP.HCM, và được biết: Tượng Phật Ngọc điêu khắc theo mẫu tượng Phật đặt trong Bảo tháp Đại Bồ Đề (Mahabodhi Stupa) ở Bồ Đề Đạo Tràng tại Ấn Độ.
Sở dĩ chọn mẫu tượng này vì đây là hình ảnh quen thuộc với phật tử khắp nơi trên thế giới và là tượng Phật nổi tiếng nhất vì hai điều: Thứ nhất, nơi đặt tượng (Bồ Đề Đạo Tràng – Bodh Gaya) là Phật tích quan trọng hàng đầu của Phật giáo – nơi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni thành tựu đạo quả. Điều thứ hai, khi Đức Thích Ca Mâu Ni thành đạo, thiên ma kéo đến quấy nhiễu, Phật đã dùng Xúc địa ấn để ấn lên mặt đất, khiến vị Địa thần dưới lòng đất vọt lên.
Ác ma và quỷ thần trông thấy liền sợ hãi, tan biến, nên Xúc địa ấn còn có nghĩa là Ấn hàng ma phục quỷ. Ấn này biểu thị công năng khuất phục, làm cho các thế lực độc ác ma quái phải đầu hàng. Với ấn hàng ma ấy, tượng Phật Ngọc cho hòa bình thế giới (tên do Lạt-ma Zopa Rinpoche đặt) sẽ được chuyển đến khắp các quốc gia với mong muốn hàng phục ma chướng, ngăn chặn chiến tranh và những cuộc hủy hoại tàn phá chưa lường trước được.
Chiều 29.3.2009, tại chùa Phổ Quang (TP.HCM), Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam – VIETKINGS đã trao giấy xác lập và cúp lưu niệm kỷ lục "Người tổ chức đưa tôn tượng Phật Ngọc lớn nhất đến và triển lãm tại Việt Nam" cho ông bà Ian Green. Trong ảnh: Ông Ian Green với khối ngọc Nhục kế sắp trân trọng đặt lên đỉnh tượng Phật Ngọc. |
Có người còn nói theo hình ảnh trên mạng và trên các tài liệu đang phổ biến hiện nay, thì hào quang của Phật Ngọc khi màu xanh biếc, khi màu vàng là sao? Chúng tôi đã gặp thượng tọa Thích Nhuận Trí, Chánh thư ký – kiêm Trưởng ban Phật giáo quốc tế của Giáo hội PGVN tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và nghe giải thích: "Cùng với tượng là 3 vòng hào quang được thiết kế mỹ thuật kèm theo và rời ra. Một vòng màu xanh bằng ngọc thạch Nephrite.
Hai vòng còn lại màu vàng bằng chất liệu khác. Đến nơi đâu thấy bối cảnh thích hợp với màu hào quang nào sẽ đính hào quang màu ấy. Vì thế trong hình chụp khi màu vàng, lúc màu xanh khác nhau. Nhưng kỳ thực đều quy vào một mục đích giống nhau là tôn vẻ trang nghiêm của Phật Ngọc tùy theo quang cảnh và màu sắc chung quanh nơi đặt tượng".
Một tạo hình mỹ thuật quan trọng khác, cũng được tách ra, là phần đỉnh đầu của tượng Phật Ngọc, gọi là phần thể hiện tướng Nhục kế. Tướng này lộ ra phần thịt (nhục) nổi cao lên như búi tóc (kế), được kinh Đại Bát Nhã Ba-la-mật-đa mô tả "cao và rộng như vòm trời", còn theo kinh Quán Vô Lượng Thọ thì: "Nhục kế trên đỉnh đầu của Phật đẹp như hoa, trên đỉnh ấy có một bình báu chứa các loại ánh sáng màu xanh trắng đỏ vàng mềm mại, nhu nhuyến và có diệu dụng thấm đến trái tim của mọi sinh linh, kể cả cỏ cây và đất đá vô tình".
Để tạo hình nhục kế, các nhà điêu khắc hàng đầu đã lấy một khối ngọc nhỏ hơn nắm tay, cẩn trọng miệt mài thực hiện kỹ thuật điêu khắc tinh tế nhất, cho thành một khối riêng ngoài tượng. Khối này được trân trọng đặt lên đỉnh đầu tượng Phật Ngọc trước giờ chiêm bái.
Theo chương trình, sau chùa Phổ Quang, tượng Phật Ngọc với các biểu tượng nêu trên, sẽ được cung nghinh đến chùa Hoằng Pháp (Hóc Môn) vào ngày 9.4 tới đây.
