Cổ tự miệt vườn

Hiện khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có khoảng 600 ngôi chùa Khmer, trong đó có nhiều ngôi chùa cổ đến vài trăm tuổi được công nhận là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia, là điểm thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước. Chùa Dơi (Sóc Trăng) là một trong những ngôi chùa như thế.

 

Cổng Chùa Dơi.

Chùa Dơi trùng tu sau khi bị hoả hoạn 16/8/2007.

 

Chùa Dơi như các chùa Khmer Nam Bộ khác, chánh điện thường quay về hướng Đông theo quan niệm con đường tu hành của Phật đi từ Tây sang Đông.

 

Bên trong chánh điện choáng ngợp bởi vẻ bề thế và lộng lẫy với nhiều màu sắc, mang nét văn hoá Khmer, nét đặc thù nền tảng của Bà Lamôn giáo, ảnh hưởng sâu đậm văn hoá Ấn Độ. Nét văn hóa đặc thù này được biểu hiện rõ nhất trên nóc chùa, được trang trí hình ảnh đền Angkor Wat – nơi khởi nguồn của phong cách kiến trúc Khmer.

 

Giữa chính điện có một pho tượng Phật Thích Ca bằng đá nguyên khối trên một tòa sen cao khoảng 2m. Xung quanh bày trí rất nhiều hình ảnh giải thích quá trình tu hành khổ luyện của Đức Phật, từ lúc sinh ra đến lúc làm Thái tử cho đến khi vào cõi niết bàn. Cạnh đó còn có một pho tượng sinh động miêu tả Đức Phật cưỡi trên rắn thần Muchalinda.

Ngay từ cổng vào cho đến kiến trúc mái chùa, khách thăm viếng đã được chiêm ngưỡng những nét tinh xảo đặc trưng. Những họa tiết vẽ trên cột, trần khu nhà có tượng Phật nằm tuy không có nhiều tiểu tiết, nhưng cũng đủ mô phỏng tín ngưỡng của người Khmer. Những bức họa lớn do các phật tử từ nhiều nơi thực hiện gần kín hết các bức tường phía ngoài.

 

Mái chùa gồm 2 tầng lợp ngói màu. Phía đầu hồi, 4 đầu mái được chạm trổ tinh xảo hình rắn Naga cong vút. Trên đỉnh chùa có một ngọn tháp nhọn. Hàng cột đỡ bao quanh chùa, mỗi cột có một tượng tiên nữ Kemnar đôi tay chắp trước ngực như đang cất lời đón chào khách thăm viếng. Đối diện chánh điện là các cột trụ hình tượng thần rắn Naga 5 đầu, dùng để thắp nến vào những ngày lễ hội, theo giáo lý Phật pháp sẽ soi sáng cho nhân loại, giúp mọi người sống hướng thiện như chính loài rắn.

Trải qua tiến trình lịch sử, ngôi chùa có một vị thế rất vững chắc trong đời sống xã hội và tâm thức của người Khmer Sóc Trăng. Chùa chính là nơi diễn ra các lễ hội lớn trong năm như: Tết cổ truyền Chôl – Chnăm – Thmây, lễ Đôn – ta, lễ hội Ook – Oom – Bok, nơi tập trung bà con Khmer đến học chữ Paly, học giáo lý, học nghề…

 

Lối vào chùa Dơi.

Đàn dơi bay lượn rồi mới từ giã chùa đi kiếm ăn.

 

Trong khuôn viên chùa có hàng triệu con dơi cư trú. Theo gia phả để lại, họ hàng dơi xuất hiện ở đây từ 200 năm về trước, dường như chúng đã chọn nơi này làm cửa sinh theo triết lý nhà Phật vì không bao giờ nhìn thấy một xác dơi chết (không có cửa tử).

 

Nhiều người nói: Đến Sóc Trăng mà không qua chùa Dơi thì coi như chưa đến! Ảnh: Phương Nghi

Dơi treo mình trên những cành cây trong khuôn viên chùa suốt từ 6h – 18h30, rồi bay đi kiếm ăn cách chùa khoảng 50 – 60km sau đó trở về chùa đúng 4h sáng hôm sau. Có nhiều cây, dơi treo dốc đầu ngủ, chi chít nhễ lá. Khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 8 là mùa sinh sản, mỗi dơi mẹ ôm một dơi con mà ngủ. Đi lại trong chùa phải thật yên tĩnh, một tiếng ồn cũng có thể làm dơi mẹ giật mình, đánh rơi con. Con dơi mới đẻ sải cánh đã dài tới 50cm, dơi trưởng thành sải cánh khoảng 1m và nặng xấp xỉ 1,5kg. Hoàng hôn xuống, chúng thức giấc bay lên, ríu rít gọi nhau, lượn qua lượn lại mấy vòng, rồi mới từ giã ngôi chùa đi kiếm ăn.

Có một điều rất lạ là dơi không hề ăn một trái chín nào ở vườn chùa. Chúng tung cánh bay đi xa, kiếm ăn trên những miệt vườn khắp vùng sông Tiền, sông Hậu, để rồi sáng sớm lại trở về ngủ trong vườn chùa. Có những cành cây ăn trái của nhà dân ngả sang vườn chùa thì đàn dơi cũng tránh, không con nào chịu ngủ trên những cành cây đó. Đây là một điều thực tế, không phải là huyền thoại. Trong tình hình môi trường đang bị hủy hoại, chim thú đang bị săn bắt tàn bạo như hiện nay, thì chùa Dơi vẫn còn là một môi trường tốt và thanh bình cho hàng vạn con dơi. Đất lành chim đậu, có thể nói các nhà sư ngày trước đã tìm được một nơi đất lành để dựng chùa, mời gọi được đàn dơi về đây.

Đến với cộng đồng Khmer Sóc Trăng, du khách không chỉ được tham quan các chùa là di tích lịch sử văn hoá, danh thắng đẹp nổi tiếng mà còn có dịp tìm hiểu sâu hơn các lễ hội dân tộc, về đời sống văn hoá tinh thần của con người Sóc Trăng hiền hoà và mến khách. 

 

Chùa Dơi được xây dựng năm 1569 với tên khai sinh theo ngôn ngữ Khmer là Sêrây Têchô Mahatúp, còn được gọi theo tiếng Việt là Mã Tộc. Ngôi chùa Phật giáo Nam tông Khmer này đã được trùng tu nhiều lần, trong đó có lần bị hoả hoạn (ngày 16/8/2007) và hiện đã được khôi phục trùng tu trên nền cũ. Ngôi chùa nằm trong một khu vườn rộng khoảng 3ha, um tùm các loại cây ăn quả như xoài, vú sữa, sầu riêng, măng cụt… Gọi là chùa Dơi vì ngôi chùa nổi tiếng với một đàn dơi hàng vạn con dơi quạ.