Polly, Mandana, Franziska và Adrian, tất cả đều giữa tuổi 7 và 9 sắp phải nằm im lặng lên những miếng nệm – theo mộ tư thế khó sau khi vừa chơi đuổi bắt nhau quanh các phòng học.
Thầy giáo của chúng, Werner Heidenreich, đang mất dần kiên nhẫn, dù ông có sự dễ mến của một Phật tử.
"Các em đã nói với thầy về việc thiền khi các em nằm xuống. Bây giờ làm ngay đi," ông nói, có một chút cáu.
Trường Internationale Friedensschule (Trường Hòa bình Quốc tế) ở đã đưa Phật giáo trở thành một môn học, với Heidenreich là thầy giáo. Ông cũng điều hành StadtRaum, một Trung tâm Phật giáo ở Cologne.
Lúc này, ông đang cố hướng dẫn Polly, Mandana, Franziska và Adrian nhắm mắt, lắng nghe hơi thở của bản thân, cảm nhận cơ bụng xẹp xuống, phồng lên, cảm nhận sự ấm áp trong lòng bàn tay và cả sự đau nhói ở chân. Nói một cách khác, các em đang tập thiền.
Thiền là một nghệ thuật
Trẻ nhỏ được phân chia theo tiêu chí tập thiền dễ hay khó.
"Bạn chỉ phải tập trung; bạn nằm hay ngồi xuống và chỉ cần giữ im lặng và cứ thế," em Franziska nói. "Bạn không phải suy nghĩ; bạn chỉ cần mở tâm trí."
Adrian tin rằng có thể học được thiền. "Bạn phải học cách tập trung. Bạn có thể ngồi thiền và có những suy nghĩ này trong đầu, nhưng bạn chỉ giỏi khi đạt tới điểm không còn suy nghĩ gì cả," em bình luận.
Thật khác thường khi đưa "không suy nghĩ" vào một bài học. Trẻ em ở tất cả các lớp đều có thể tham dự lớp học về Phật giáo tại Trường Hòa bình Quốc tế ở Cologne. Đây là trường duy nhất ở Bắc Rhine-Westphalia, bang đông dân nhất trong 16 bang của Đức đưa Hồi giáo, Do thái giáo, Ấn Độ giáo và Phật giáo, cùng với Ki-tô giáo La Mã và Tin lành vào chương trình học tôn giáo. Mỗi lớp học kéo dài 2 giờ một tuần.
Nhưng làm sao bạn có thể dạy Phật giáo cho trẻ nhỏ mà không có sách bài tập và giáo án bắt buộc? Heidenreich đã dạy được 3 năm và với ông, đó là cuộc thử nghiệm liên tục.
"Đầu tiên, bạn phải xem xét mục tiêu học tập là gì? Chúng ta đang cố đạt được điều gì? Học sinh nên học điều gì, chúng phát triển ra sao?” ông trầm tư. “Thật thà mà nói, tôi vẫn đang tìm câu trả lời."
Ông nói rằng bài học được cân bằng giữa khuyến khích học sinh thực hành để phát triển cá nhân và dạy kiến thức, hiểu biết.
Lý thuyết và tỉnh thức
Heidenreich bắt đầu mỗi tiết học bằng thiền im lặng để tập trung vào cơ thể. Và tiếp theo, Adrian giải thích, thiền “tâm từ” bắt đầu, đó là một thực tập truyền thống Phật giáo.
"Bạn bắt đầu với bản thân, tiếp theo tập trung vào gia đình, sau đó là bạn bè, rồi cả thế giới. Đây là những điều quan trọng nhất trong cuộc đời," em giải thích.
Cho dù nằm hay ngồi thì nhiều lúc vẫn là việc khó khăn, nhưng cả 4 em nhỏ đều nói một cách hào hứng rằng chúng thích tập thiền.
Sau khi tập thiền, chúng ngồi quanh bàn tròn và nói về ngôi chùa Phật giáo thì thế nào, chùa khác nhà thờ Ki-tô giáo ra sao. Tứ diệu đế, Bát chính đạo – những giáo lý Phật giáo, rất có tính hệ thống và có thể dễ dàng tích hợp vào bài giảng, Heidenreich nói.
Điều khó khăn là kết nối hệ thống mang tính lý thuyết này với đời sống hàng ngày của trẻ em. Nhưng đây chính là điểm cốt lõi: thực hành hơn là lý thuyết trừu tượng đơn thuần.
"Chúng học cách làm rỗng lặng tâm, về tỉnh thức, nhưng chúng có thể áp dụng khi ngồi xuống bàn làm bài tập về nhà hay thậm chí khi chơi game máy tính," Heidenreich giải thích.
Trọng Hoàng (dịch)
