Việc rước xá lợi Đức Phật là một sự kiện tôn giáo thiêng liêng, thể hiện lòng thành kính và tôn vinh Đức Thế Tôn – bậc Giác ngộ hoàn toàn, người khai sáng con đường thoát khổ cho nhân loại. Tuy nhiên, trong thời đại hiện đại, khi việc rước xá lợi được tổ chức với quy mô lớn, có sự tham gia của phương tiện truyền thông và sự xuất hiện của những chiếc xe siêu sang trọng… đã dấy lên những luồng tranh luận sôi nổi trong cộng đồng Phật tử và công chúng. Câu hỏi đặt ra là: Liệu rước xá lợi Đức Phật trên những chiếc xe siêu sang có thực sự phù hợp với tinh thần Phật giáo hay không?
Ý nghĩa của xá lợi và việc rước xá lợi
Xá lợi của Đức Phật được xem là những phần còn lại sau khi ngài nhập Niết-bàn và thiêu thân, thường được tin là những hạt nhỏ có màu sắc đặc biệt, thể hiện sự thanh tịnh và chứng ngộ siêu việt. Việc chiêm bái xá lợi không chỉ là cơ hội hiếm hoi cho tín đồ bày tỏ lòng tôn kính, mà còn là một phương tiện để khơi dậy niềm tin, tinh tấn tu học và phát tâm Bồ-đề.
Lễ rước xá lợi, do đó, không chỉ là nghi thức tôn giáo, mà còn là biểu tượng nhắc nhở con người quay về nương tựa nơi Tam bảo, hướng đến đời sống từ bi, giản dị và tỉnh thức như Đức Phật đã dạy.
Hình ảnh xe siêu sang và sự tương phản với tinh thần Phật giáo
Việc sử dụng những chiếc xe siêu sang bóng loáng để rước xá lợi mang lại nhiều hiệu ứng thị giác và truyền thông. Tuy nhiên, hình ảnh này lại đặt ra một sự đối lập rõ ràng với tinh thần trung đạo, giản dị và từ bỏ dục lạc vật chất mà Đức Phật đã sống và dạy trong suốt cuộc đời của ngài.
Đức Phật từng là một vị hoàng tử, nhưng đã từ bỏ cung vàng điện ngọc để sống đời khổ hạnh tìm đạo, cuối cùng giác ngộ dưới cội Bồ-đề và dạy con người cách buông bỏ tham ái, không dính mắc vào danh lợi, quyền lực và vật chất. Trong Tăng Chi Bộ kinh, Ngài từng nhấn mạnh rằng: “Không phải do y phục đẹp, không phải do lời nói hoa mỹ, không phải do nghi lễ mà người ta thành bậc thánh, mà do đời sống thanh tịnh, giản dị và tâm từ bi.”
Vì vậy, việc đặt xá lợi của bậc thầy giản dị nhất thế gian lên một biểu tượng xa hoa nhất của thế giới hiện đại dễ tạo nên sự lệch pha giữa hình thức và nội dung, tạo sự ngộ nhận rằng Phật giáo tôn vinh sự giàu sang vật chất – điều hoàn toàn không đúng với cốt lõi giáo lý.
Tác động tâm lý và thông điệp truyền tải đến công chúng
Những chiếc xe siêu sang không chỉ đắt đỏ mà còn là biểu tượng của tầng lớp siêu giàu, quyền lực và đẳng cấp xã hội. Khi xá lợi được rước trên những phương tiện như vậy, công chúng, đặc biệt là người dân bình thường, có thể cảm thấy xa cách với giáo lý Phật Đà. Họ có thể đặt câu hỏi: “Liệu đạo Phật hiện nay có còn gần gũi, khiêm cung và vì chúng sinh như lời dạy của Đức Phật không?”
Một số người sẽ cho rằng điều đó làm mất đi bản chất chân thực và bình dị của Phật pháp, trong khi những người khác có thể bị thu hút vào hình thức hơn là nội dung tu học. Nguy cơ là Phật giáo bị phô diễn như một thứ “tôn giáo trình diễn”, hơn là con đường dẫn đến giải thoát khổ đau.
Phản biện: Có nên dùng phương tiện thiện xảo để tiếp cận đại chúng?
Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận một số ý kiến phản biện. Một số người tổ chức có thể cho rằng: dùng xe sang là một cách “phương tiện thiện xảo” để thu hút sự chú ý, từ đó lôi cuốn thêm nhiều người tiếp cận Phật pháp. Trong thời đại truyền thông mạnh mẽ, một hình ảnh rước xá lợi lộng lẫy có thể lan truyền nhanh chóng, khiến nhiều người vốn xa lạ với đạo Phật tò mò và tìm hiểu.
Mặt khác, việc sử dụng xe sang có thể xuất phát từ lòng tôn kính cực độ, khi người tổ chức muốn dành những gì tốt đẹp, quý giá nhất để dâng lên Đức Phật, tương tự như việc dâng hoa thơm, trầm quý, hoặc xây dựng tháp Phật nguy nga từ thuở xưa.
Tuy nhiên, điểm quan trọng là: tôn kính không đồng nghĩa với xa hoa. Trong Phật giáo, sự thành kính thể hiện qua tâm, chứ không nhất thiết phải qua hình thức đắt đỏ. Pháp cú có dạy: “Dầu cho rải trăm ngàn đóa hoa, không bằng một người sống đời tỉnh thức.”
Gợi ý hướng đi cân bằng và phù hợp hơn
Thay vì sử dụng những chiếc xe siêu sang đắt tiền, có thể lựa chọn những phương tiện trang trọng, sạch sẽ, trang nghiêm nhưng không quá phô trương. Ví dụ, một chiếc xe bình thường được trang trí hoa sen, cờ Phật giáo, hoặc hình ảnh Đức Phật có thể tạo nên không khí thiêng liêng mà vẫn giữ được nét giản dị, đúng tinh thần đạo Phật.
Đồng thời, cần truyền thông rõ ràng để người dân hiểu được ý nghĩa thực sự của lễ rước xá lợi: không phải là để ngắm phương tiện, mà là để chiêm bái biểu tượng của giác ngộ, từ đó phát tâm tu học.
—
Rước xá lợi Đức Phật là một hoạt động thiêng liêng, cần được thực hiện với chánh niệm và sự hiểu biết sâu sắc về tinh thần Phật giáo. Dù xuất phát từ lòng thành, việc sử dụng những phương tiện siêu sang trọng có nguy cơ phản tác dụng, làm lệch hướng nhận thức của công chúng và che mờ đi tinh thần giản dị, từ bi, không chấp tướng của đạo Phật.
Trong bối cảnh xã hội hiện đại đầy nhiễu loạn và chạy theo hình thức, có lẽ chính sự giản dị, bình an và sâu sắc mới là ánh sáng thực sự để dẫn dắt con người quay về với Phật pháp. Và xá lợi – biểu tượng của sự giác ngộ – nên được đặt lên nền tảng của khiêm cung, thanh tịnh và tỉnh thức, chứ không phải trên đỉnh cao của phù hoa.
