Phía trước chùa là hồ Liên Trì, xung quanh chùa xưa kia được bao bằng những luỹ tre xanh biếc. Nay được thay thế bằng những bức tường thành xây trang nhã.
Chùa Đống Cao đã trải qua 10 đời các bậc cao Tăng hoằng đạo và đã trở thành một chốn Tổ đình ảnh hưởng của dòng thiền Trúc Lâm – một biệt phái của thiền Tông Việt Nam, do đức Điều ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông đệ nhất Tổ sáng lập.
Kế thừa và phát huy thiền phái này là thiền sư Chân Nguyên và thiền sư Như Cảm. Các Ngài đã có công lớn truyền thừa khai sáng chốn thiền môn.
Tiếp nối và truyền thừa tâm Tông của Phật Tổ là cố Hoà Thượng Thích Minh Luân, sau khi hoà bình lập lại, Ngài về đảm lãnh ngôi Trụ Trì trong suốt thời gian trên 40 năm.
Cố Hoà Thượng liên tục trùng tu xây dựng quy hoạch, kiến tạo cảnh giới. Đặc biệt, vào thập kỷ 90 các công trình đều được mở mang, trang nghiêm tú lệ. Nổi bật là ngôi Tam Bảo được xây dựng đầu năm 1999 nhà thờ Tam Tổ Trúc Lâm và giảng đường được xây dựng năm 2001.
Đến năm 1968, sau khi đế quốc Mỹ xâm lược miền Nam và leo thang ra bắn phá miền Bắc, cố Hoà Thượng Trụ Trì đã cùng với anh em bộ đội đào hầm làm lán trại để trực chiến bắn máy bay Mỹ. Đến năm 1970, chùa rất vinh dự đón UBMTTQ tỉnh về sơ tán học tập.
Với truyền thống “phụng đạo, yêu nước” góp phần xây dựng bảo vệ tổ quốc, cố Hoà Thượng đã được Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam trao tặng nhiều phần thưởng cao quý. Đây là niềm vinh dự tự hào chung của quê hương Hải Dương.
Sinh thời, Hòa thượng Trụ trì đã có tâm nguyện muốn chùa Đống Cao sẽ là nơi tổ chức các khóa an cư kiết hạ hàng năm cho Tăng Ni trong tỉnh và sẽ trở thành nơi tiếp Tăng độ chúng thập phương về tu học. Tâm nguyện đó chưa thực hiện được thì Hòa thượng đã viên tịch năm 2003.
Năm nay, cũng là nhân duyên đã được hội tụ, thực hiện di huấn của cố Hòa Thượng, Đại Đức Thích Thanh Vân – Trưởng ban Trị sự Tỉnh hội PG Hải Dương đã tổ chức khóa an cư kiết hạ đầu tiên cho Tăng Ni 5 huyện trong tỉnh nhà.
Năm nay, tỉnh Hải Dương có 2 trường Hạ, 1 đặt tại chùa Đông Thuần cho Tăng Ni 5 huyện và 1 thành phố và 1 tại chùa Đống Cao).
Với tâm nguyện của một vị Tăng trẻ xuất gia tu hành trên chính mảnh đất quê hương, Đại đức đã dành hết tất cả mọi điều kiện tốt nhất cho tăng ni về an cư có đủ mọi điều kiện tốt nhất để tu học.
Trong các thời khóa công phu hàng ngày, chư Tôn đức tăng ni nghiêm mật hành trì tinh tấn, vừa kế thừa truyền thống an cư theo lối PG cổ truyền miền Bắc vừa phát huy tinh thần nhập thế của PGVN.
Nguyên Hưng – Thích Khai Xả
