Mùa Phật Ðản đã qua, nhưng ở Huế – vùng đất được cho là cái nôi của đạo Phật vẫn còn bàng bạc hương trầm. Một Phật tử ở Huế bảo rằng: Với người Huế, lễ Phật đản năm nào cũng được tổ chức rất lớn, năm nay lại đặc biệt hơn vì là Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc tổ chức tại Việt Nam.
“Chúng tôi rất tự hào vì Phật giáo Thừa Thiên – Huế luôn đồng hành cùng mạch sống của dân tộc”. Ông Ngô Hòa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên-Huế, nói: “Trên hết, đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc 2008 ở Huế thể hiện tâm nguyện của mỗi người dân, đó cũng là ước mong của giới tăng ni, Phật tử về một thế giới hòa bình, Tổ quốc phồn vinh trường tồn và chúng sinh an lạc”.
Lễ Phật Đản đã được miêu tả: “Ðó là ngày mà mọi con đường ở Huế đều dẫn ta đến một ngôi chùa dù cho ở nơi thâm sơn cùng cốc. Nắng tháng năm đốt lửa trên những nẻo đường đất, bụi tung mờ bóng người áo lam lũ lượt đến chùa lễ Phật…“
Đạo Phật ở Huế có một lịch sử lâu dài và ảnh hưởng lớn lao trong đời sống dân chúng. Huế có khoảng 500 ngôi chùa, chúng tôi chỉ có vài ngày ở Huế nên chỉ kịp đến thăm ngôi chùa có tên Huyền Không.
Chùa Huyền Không
Trưa nắng, không gian im ắng. Bước vào cổng tam quan là thấy lòng dịu xuống bởi mùi hương thoang thoảng của cây lộc vừng (người Huế gọi là cây mưng). Đây là lần đầu tiên chúng tôi nhìn thấy những cánh hoa thật lạ này. Hai hàng cây xanh cùng bụi hoa ngũ sắc dập dờn cánh bướm dẫn chúng tôi đến chính điện chùa Huyền Không.
Dẫu không phải là Phật Tử sùng đạo nhưng đã đến viếng Chùa thì phải thắp hương lễ Phật cầu nguyện bình an khỏe mạnh, nạn khỏi tai qua, may mắn thành đạt… Đó là điều mà nhiều người vẫn thực hiện.
Chùa trưa im vắng. Chúng tôi vào chính điện lễ Phật và đi ngắm cảnh. Ở đây có nhiều hoa phong lan lắm.
Mấy chú tiểu thấy khách đến đã nhanh chóng dọn sẵn một mâm cơm chay bên ngôi nhà mát. Hôm nay là ngày 30 âm lịch mai là mồng một. Nhiều người vẫn thường ăn chay vào ngày 30, mồng một và ngày rằm. Những món chay được dọn ra trông thật đẹp mắt bởi sắc màu của nhiều loại rau củ, món gỏi, món xào món canh, món mặn, món nào cũng thật vừa miệng nên… loáng một cái là sạch sẽ. Ai cũng khen: cơm chùa ngon quá! (Vả lại, ăn cơm chùa mà bỏ mứa là có tội!).
Người bạn nhà báo miền Trung lại nhiệt tình hướng dẫn chúng tôi đi tiếp lên chùa Huyền Không Sơn Thượng.
Đó là một vạt đồi nhiều cây xanh, một dòng nước biếc, nhiều vườn cảnh xanh mát, những bãi cỏ, bồn hoa được điểm xuyết bởi những tảng đá có đề thơ. Những câu thơ đã làm cảnh vật có hồn hơn. Tất cả đều tịch lặng trong buổi trưa im ắng. Chỉ có tiếng ve ngân nga…
Nắng gắt, nhưng không ai có vẻ khó chịu hay mệt mỏi. Cảnh trí thi vị đã làm cho tâm tư thanh thản, thoải mái. Những buồn phiền bon chen thế sự và áp lực cuộc sống như đã lùi lại phía sau lưng.
Trong hai gian nhà mà ba phía đều trống trải, chỉ có những vần thơ viết theo kiểu thư pháp treo trên vách, đề trên cột, in lồng vào những bức ảnh nghệ thuật…
Những câu thơ thiền nhiều ẩn ngữ làm cho lòng người lắng lại, trầm xuống hòa vào một cõi tĩnh mịch vô ưu của tạo hóa và qui luật cuộc đời.
“Đời người chốc thoáng tà huy
Tử sinh mù mịt, cuộc đi cuộc về
Nỗi lao trần, nỗi ly quê
Chợt nghe chuông vọng bốn bề thiền tâm”.
“Đã quên bóng nhỏ đường chim
Đã quên mộng ước, khuất chìm ngữ ngôn
Ngu ngơ chút chữ chút hồn
Am xưa chân diện hoàng hôn lấm màu”
Những câu thơ nói về chữ Hiếu làm người đọc chợt nhói lòng, chạnh nhớ đến bậc sinh thành đã khuất núi.
“Rêu phong lợp mái từ đường
Thâm nghiêm thân phụ, trầm hương kính thờ
Non cao tạo một bài thơ
Lệ trời sương giọt đẫm bờ nhân sinh” (Hiếu lệ trời)
“Cha cho xương vóc làm ngừơi
Mẹ cho huyết sữa nụ cười trẻ thơ
Hai thân ngăn núi cách bờ
Non mòn biển cạn phụng thờ nghĩa ân” (Hiếu)
“Đói lòng
Ăn nửa trái sim
Uống vốc nước suối
Đi tìm, Mẹ ơi!
Vô tăm
Cánh hạc lưng trời
Nhân gian sương khói
Bóng người mù phương” (Hiếu)
Tất cả đều được viết bằng một nét chữ và được ký cùng một tên: Minh Đức Triều Tâm Ảnh.
Chúng tôi lần theo tiếng kinh kệ phát ra từ chiếc “cốc” phía xa. Một cô bạn trong đoàn vốn là một nhà thơ và cũng là một Phật Tử đã chắp tay nói với vị sư ngồi trong cốc:
– Thưa thầy, con muốn được gặp thầy Minh Đức.
– Thí chủ muốn gặp có chuyện gì?
Với đôi mắt chân thành và giọng nói xúc động, cô bạn tôi nhỏ nhẹ: “Thưa, khi đến đây, tuy cảnh trí này còn hoang sơ nhưng con thấy thật thanh tịnh nhẹ nhàng, con cảm thấy lòng không còn buồn phiền lo lắng mà thật thư thái dễ chịu… Con muốn cảm ơn những ngừơi đã xây dựng và sắp đặt nên cảnh chùa này, cảm ơn những người đã chăm sóc hoa cỏ đẹp đẽ nơi đây. Con muốn được gặp thầy Minh Đức để bày tỏ lòng cảm ơn vì thầy đã viết những vần thơ thiền thật hay“.
Sau một vài câu thăm hỏi trân trọng và xúc động ấy, thầy Minh Đức mời chúng tôi ngồi trên bộ ghế thấp trước hiên để đàm đạo. Thấy chúng tôi tỏ lòng ngưỡng mộ những câu thơ thiền theo kiểu thư pháp, thầy đã tặng chúng tôi quyển thơ “Giun dế, Hư vô và Hạt lửa xanh” do nhà xuất bản Văn học ấn hành vào tháng 5/2008.
Đây là tập thơ 194 trang, gồm 60 bài thơ của nhà thơ Minh Đức Triều Tâm Ảnh (Tỳ khưu Giới Đức). Trang cuối có chụp một bức chân dung của thầy và dòng thơ như là tóm tắt nội dung của cả quyển thơ: “Vu vơ viết một câu thiền, giật mình chiếc lá một miền trăng rơi!”
Theo lời đề nghị của chúng tôi, thầy kể lại câu chuyện lập chùa Huyền Không Sơn Thựợng, gắn với một phần cuộc đời của thầy. Thầy qui y từ năm 29 tuổi (đến nay đã được 36 năm).
Lúc xưa thầy tu ở chùa Huyền Không 1 (ngôi chùa mà chúng tôi đến viếng trứơc khi đến đây). Năm 1989, khi nhà nước có chủ trương giao đất cho người dân trồng rừng để phủ xanh đất trống đồi trọc. Thầy đã xin khai phá trồng rừng trên một khu đất trống đồi trọc hoang hóa rộng 50 hecta mà người dân ngại gian khó không làm. (Cái tên “hòn Vượn” đã nói lên tính chất cằn cỗi hoang vu của ngọn đồi thuộc làng Đồng Chầm, xã Hương Hồ, huyện Hương Trà này).
Sau 10 năm đổ công sức và mồ hôi trồng cây gây rừng, khi khu đồi trọc đã phủ xanh bóng cây, thầy và các đệ tử đã dựng nên các liêu cốc, bẩy từng hòn đá để lập vườn cảnh…
Thầy bảo: “Trong Phật giáo có 5 loại hình tu tập. Đó là tôn giáo tín ngưỡng (lập chùa chiền); từ thiện xã hội; giáo dục (mở trường lớp tu tập); văn hoá nghệ thuật đạo pháp (viết sách, thơ ca,); sinh họat tâm linh (thiền định). Lọai hình 1, 2,3 thì đã có nhiều rồi. Nên tôi chọn 2 lọai hình sau”.
Hỏi về những công trình còn đang trong quá trình gầy dựng, thầy cho biết: “Tổng diện tích các công trình nhà cửa và vườn cảnh nơi đây chỉ có 3,7 hecta và đã được chuyển thành đất chuyên dùng. Các am cốc này được làm từ cây đã trồng mừơi mấy năm trước…
Cả khu rừng đồi này rộng khoảng 60 hecta. Thầy muốn dành 50% diện tích làm một khu vườn nghệ thuật gồm có vườn cảnh và thư pháp, vườn tượng và nghệ thuật sắp đặt; vườn ảnh nghệ thuật…
Còn 50% còn lại, nếu được Nhà nước chấp thuận, Thầy sẽ làm một Thiền viện và nhà cốc liêu cho các thiền sư đến tu tập. Trên con đường ấy, cho đến nay Thầy chỉ mới đi được 2-3 phần mười. Chưa đi hết vì không có khả năng… ”.
Những công trình của chùa Huyền Không Sơn Thượng này đều được hình thành từ sự phát kiến của thầy. Được biết, 80 % là do tự lực cánh sinh với sự cật lực làm việc của hơn 20 chư tăng và đệ tử, từ việc dựng cột kèo, lợp mái, đến việc bẩy những hòn đá, vun những luống hoa…
Tuy còn sơ sài và chưa sắc sảo nhưng tất cả đã toát lên vẻ đẹp mà người ta gọi nôm na chân – thiện – mỹ.
Thầy bảo: “Từ xưa, kiến trúc chùa chiền của Việt Nam mình bị ảnh hưởng bởi Khổng giáo với cung cách thờ tự đăng đối, cách bày trí nhà cửa vườn cảnh cũng đăng đối. Còn Thầy, thầy muốn phá bỏ sự đăng đối trong xây dựng, nhưng vẫn giữ sự cân bằng, để có được quân bình cảm giác, quân bình cái tâm. Trên tinh thần đó Thầy lập vườn cảnh và dựng nhà.
Thọat nhìn thì thấy có vẻ không cân đối nhưng vẫn tạo được cảm giác quân bình, và giúp cho cái tâm thanh thản – như quí vị đã cảm nhận.. Chúng tôi đã vận dụng đạo Phật và lấy văn hoá nghệ thuật làm cơ sở. Quí vị lên chùa thấy tâm hồn yên ổn thanh bình, là do cây cỏ hoa lá thuyết pháp.”
– Thưa thầy, mong muốn, tâm nguyện của thầy là gì ạ?
– Thầy vẫn mong muốn làm sao hình thành 5 khu vườn văn hóa nghệ thuật đạo phục vụ nhu cầu dân sinh đến thưởng ngoạn cho tâm hồn thanh tịnh thanh nhàn và hoàn thành khu vườn thiền cho Phật tử đến tu tập…
– Hiện nay, nhà chùa có gì khó khăn không, thưa thầy?
– Cái khó lớn nhất hiện nay là ở đây chưa có điện.
– Để kéo điện lên đếnđây chắc là tốn kém lắm?
– Theo sự tính tóan của công ty điện lực 3 thì để xây dựng trạm biến áp cho chủa Huyền Không thì cần phải có trụ cao thế, 32 trụ trung thế, 40 trụ hạ thế và đừơng dây điện trải dài trên 3,6 km. Tổng kinh phí lên hơn 1 tỷ đồng.
Cô bạn nhà thơ nói với tôi: “Con số ấy tuy thật lớn nhưng nếu có sự đóng góp của nhìêu Phật tử và nhiều nhà hảo tâm thì cũng có thể được”
Trong xã hội hiện tại, nhu cầu và áp lực cuộc sống gấp gáp bộn bề cứ cuốn người ta đi, không có thời gian dừng lại để tĩnh tâm… Lọai hình du lịch tâm linh, viếng chùa cầu nguyện, tập yoga, ngồi thiền là cánh để tự làm giảm stress, tự quân bình tinh thần…
Nếu như Huyền Không Sơn Thượng được xây dựng hoàn thiện như thầy mong muốn thì Phật giáo Huế sẽ có thêm một ngôi chùa có vườn thiền cho Phật tử tu tập và Huế sẽ có thêm một điểm đến không thể thiếu trong hành trình của du khách trong và ngoài nứơc.
Từ giã thầy Minh Đức, chúng tôi còn tranh thủ chụp những tấm hình để lưu giữ nét thanh tịnh nơi đây và chép những câu thơ thư pháp làm hành trang tinh thần cho cuộc sống sắp tới;
“Qua khe nhặt hạt sương rơi
Thấy trong bọt nứơc nụ cười tiền thân”
“Thương ai gánh chữ đường dài
Đường nghiêng nghĩa lệch, mõi vai nhân tình”
“Khai hoa tâm pháp bốn mùa.
Thơ treo công án hiên chùa đợi ai?...”
